Τι είναι ο πόνος

Πέντε δεδομένα που ίσως δε γνωρίζετε

Ο πόνος είναι φυσιολογικός. Μεγάλοι αριθμοί ανθρώπων υποφέρουν από χρόνιους ή επαναλαμβανόμενους πόνους και ημικρανίες, ενώ ένας στους έξι υποφέρει από αρθρίτιδα.

Η παγκόσμια βιομηχανία του πόνου απορροφά πάνω από 50 δισ. δολάρια το χρόνο σε παυσίπονα και φάρμακα. Ωστόσο, τα επίσημα φάρμακα δεν βοηθούν τους χρόνια υποφέροντες από πόνο, ενώ η μορφίνη και άλλα ναρκωτικά είναι εθιστικά.

Έρευνες δείχνουν πως «κανείς δεν μπορεί να καθορίσει ποια φάρμακα είναι τα κατάλληλα για τον κάθε ασθενή» ενώ γιατροί στο Ιατρικό Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα παραδέχονται πως «έχουμε μεγάλα κενά στις γνώσεις μας για τον πόνο».

Οι επιστήμονες δεν καταλαβαίνουν

Όταν πονάμε, (οπωσδήποτε) το καταλαβαίνουμε. Αν όμως οι επιστήμονες καταλάβαιναν πώς λειτουργεί ο πόνος στον καθένα μας, θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν περισσότερο. Γενικά, ο πόνος καθορίζεται ανεπίσημα ως «μια δυσάρεστη αίσθηση και μια συναισθηματική αντίδραση στην αίσθηση αυτή». Ή, πιο επιστημονικά, αισθανόμαστε πόνο όταν τα νεύρα στέλνουν το ανάλογο σήμα στον εγκέφαλο, και αυτός εκλύει τις αναλγητικές ενδορφίνες και προκαλεί αντιδράσεις που μπορεί να είναι στιγμιαίες και σωματικές ή μακροπρόθεσμες και συναισθηματικές. «Ο πόνος είναι περίπλοκος και δεν μπορούμε να καθορίσουμε ένα σαφή προσδιορισμό» λέει η Κάθρυν Γουάινερ, διευθύντρια της Αμερικανικής Ακαδημίας Διαχείρισης Πόνου. «Ο πόνος είναι κάτι παραπάνω από μια απλή ειδοποίηση των νεύρων. Ο πόνος είναι ένα σύνθετο άθροισμα συναισθημάτων, κουλτούρας, εμπειρίας, πνεύματος και αισθήσεων».

Ο πόνος μπορεί να συρρικνώσει τον εγκέφαλο

Αν υποφέρετε από χρόνιους πόνους, ξέρετε πολύ καλά πόσο αποκαρδιωτικό και εξουθενωτικό μπορεί να γίνει, τόσο σωματικά όσο και ψυχικά. Μπορεί να καταστήσει ένα άτομο ανίκανο να πραγματοποιήσει τυπικές διαδικασίες και το καθιστά ευερέθιστο, επειδή οι «άλλοι» δεν καταλαβαίνουν τι περνά.

Αυτό όμως είναι το ένα μέρος της ιστορίας. Μια έρευνα του 2004 έδειξε πως οι εγκέφαλοι των ανθρώπων με χρόνιους πόνους στην πλάτη είναι μέχρι και 11% μικρότεροι από τους εγκεφάλους των υγιών ανθρώπων. Οι επιστήμονες δεν είναι βέβαιοι. «Ίσως φταίει το άγχος που προκαλεί μια ζωή με πόνο» λέει ο Βάνια Απκαριάν του πανεπιστημίου Northwestern. «Οι νευρώνες κουράζονται από την υπερδραστηριότητα».

Το σεξ και οι ημικρανίες πάνε μαζί

Μπορεί να μην εξαφανίζει πλήρως τη φράση «όχι σήμερα, αγάπη μου…», αλλά μια έρευνα του 2006 έδειξε ότι όσοι υπέφεραν από ημικρανίες είχαν 20% περισσότερο σεξουαλικό πόθο από όσους υπέφεραν από έντονους πονοκεφάλους.

Τα ευρήματα δείχνουν πως οι σεξουαλικές ορμές και οι ημικρανίες επηρεάζονται από την ίδια χημική ουσία του εγκεφάλου και, αν ερευνηθεί σε βάθος η σύνδεση μεταξύ τους, ίσως βρεθεί και θεραπεία – για τον πόνο φυσικά.

Οι γυναίκες πονούν περισσότερο

Όποιος άνδρας είδε γυναίκα να γεννά χωρίς νάρκωση ορκίζεται πως οι γυναίκες μπορούν να αντέξουν τα πάντα. Η αλήθεια όμως, κύριοι, πονάει το ανδρικό φύλο περισσότερο απ’ όσο φαντάζεστε. Οι γυναίκες έχουν περισσότερους νευρικούς υποδοχείς από τους άνδρες. Για παράδειγμα, οι γυναίκες έχουν 34 νευρικές ίνες ανά τετραγωνικό εκατοστό στο πρόσωπό τους, ενώ οι άνδρες έχουν μόλις 17. Επίσης, μια έρευνα έδειξε πως οι γυναίκες αναφέρουν περισσότερα περιστατικά πόνου στις ζωές τους και, σε σύγκριση με τους άνδρες, πονούν σε περισσότερες περιοχές του σώματός τους και για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.

Μερικά ζώα δεν νιώθουν τον πόνο μας

Η σχετική με τα ζώα έρευνα θα μπορούσε να δώσει λύσεις να θεραπευτεί ο ανθρώπινος πόνος. Πάρτε για παράδειγμα το γυμνό αρουραίο, ένα άτριχο και σχεδόν τυφλό πλάσμα που ζει μέσα στη γη. Το 2008, μια έρευνα έδειξε πως το τρωκτικό αυτό δε νιώθει τον πόνο από οξέα ούτε το κάψιμο από τις κόκκινες πιπεριές. Αν οι ερευνητές βρουν το γιατί, ίσως βρουν και νέα αναλγητικά φάρμακα. Ακόμη, σε μια έρευνα που σίγουρα θα συζητηθεί, επιστήμονες αποφάσισαν πως ο αστακός δεν πονά καθόλου, ακόμα κι όταν τον βράζουν!

Τι κρύβεται πίσω από τον πόνο;

Τον αισθανόμαστε επειδή χτυπά το δόντι στο κρύο, το κεφάλι κάθε φορά που έχουμε στρες, τη σπονδυλική στήλη όταν σηκωνόμαστε από την καρέκλα και το στομάχι μας πριν και μετά το φαγητό. Οι ειδικοί αναλύουν τι κρύβεται πίσω από καθημερινά συμπτώματα του πόνου και μας δίνουν τη λύση.
Στο τέλος μιας κουραστικής μέρας προσπαθούμε να κλείσουμε ερμητικά σκέψεις, άγχη και στενοχώριες στα μικρά κουτάκια του μυαλού μας προκειμένου να χαλαρώσουμε και να πετύχουμε την εσωτερική μας ηρεμία μέχρι την επόμενη μέρα. Πολλές φορές όμως όσα μας απασχολούν βρίσκουν την ευκαιρία να ξεσπάσουν στον οργανισμό με τη μορφή ψυχοσωματικών προβλημάτων.

Την εποχή αυτή της δύσκολης οικονομικής κατάστασης οι περισσότεροι από εμάς παραπονιόμαστε για πονοκεφάλους και τσιμπηματάκια στο στήθος. Όμως το στρες δεν είναι πάντα η μοναδική αιτία πίσω από τον πόνο, γι’ αυτό και δεν πρέπει να τον αγνοούμε. Οι ειδικοί ερμηνεύουν τις πιο γνωστές εκδοχές του και αποκωδικοποιούν τα… σήματα μορς που εκπέμπει το σώμα μας.

1 … Στο δόντι

Για ποιο λόγο μπορεί το δόντι να πονέσει ξαφνικά ενώ πίνουμε κρύο νερό ή κοιμόμαστε; Ο ένοχος: Όπως επισημαίνει η οδοντίατρος Κατερίνα Παπαθανασίου, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Ταφτς της Μασαχουσέτης, «όταν ο πόνος εμφανίζεται την ώρα του ύπνου και είναι οξύς, μπορεί να οφείλεται σε φλεγμονή στο εσωτερικό του δοντιού (πολφός) και πρέπει να γίνει εξέταση από οδοντίατρο γιατί ενδέχεται να χρειαστεί απονεύρωση ή ενδοδοντική θεραπεία. Από την άλλη, σε περίπτωση που πονά κανείς μόνο στο κρύο ή το ζεστό έχουμε ένδειξη τερηδόνας ή ίσως υπάρχει ευαισθησία εξαιτίας διαβρώσεων στο δόντι, στην περιοχή κοντά στα ούλα. Τότε κάνουμε αποκατάσταση με ρητίνη και προτείνουμε τη χρήση μαλακής οδοντόβουρτσας». Αν ο πόνος επεκτείνεται σε όλα τα δόντια, πρέπει να προσέξουμε μήπως τα τρίζουμε τη νύχτα. Πρόκειται για το φαινόμενο του βρουξισμού, το οποίο αντιμετωπίζεται με ειδικά ναρθηκάκια που φοράμε το βράδυ. Προλάβετέ τον! Η κ. Παπαθανασίου προτείνει οδοντιατρικό έλεγχο ανά έξι μήνες έως μία φορά το χρόνο

2 Στο στήθος

Ενώ σκεφτόμαστε το αυριανό μας φορτωμένο πρόγραμμα νιώθουμε μικρά τσιμπηματάκια στο σημείο της καρδιάς. Μπορούμε να κάνουμε κάτι για τις ενοχλήσεις που εμφανίζονται στο στήθος;
 Ο ένοχος: Όπως εξηγεί η καρδιολόγος Βίκυ Ματζαράκη, επιστημονική συνεργάτιδα στο νοσοκομείο Γεώργιος Γεννηματάς, «στις νέες γυναίκες βλέπουμε πλέον πολύ συχνά να παρουσιάζονται τσιμπηματάκια (νηγμώδη άλγη) λόγω στρες. Αυτά υποχωρούν χωρίς θεραπεία. Αν πάλι ο πόνος παρουσιάζεται πίσω από το στέρνο, μπορεί να οφείλεται σε οισοφαγίτιδα (φλεγμονή στον οισοφάγο) και τα συμπτώματα εξαφανίζονται προσωρινά μόλις πιούμε νερό. Σε περίπτωση που πονάμε όταν αναπνέουμε ή όταν το σώμα παίρνει συγκεκριμένη στάση, ενδεχομένως να υπάρχει κάποια μυοσκελετική πάθηση».

Σχετικά σπάνια τα πράγματα είναι αρκετά σοβαρά: τότε ο πόνος έρχεται αιφνίδια, συνοδεύεται από εφίδρωση, τάση για εμετό, ναυτία και επεκτείνεται στα χέρια και την πλάτη, ενώ διαρκεί έως 20΄. Πρόκειται για τη στηθάγχη, που μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακό επεισόδιο, και για να το αποφύγουμε πρέπει να μασήσουμε αμέσως ασπιρίνη, να καθίσουμε και να ζητήσουμε βοήθεια. Προλάβετέ τον! Η γυμναστική, η υγιεινή διατροφή και η διαχείριση του στρες είναι οι σύμμαχοί μας για τη σωστή καρδιαγγειακή λειτουργία. Αν υπάρχει ιστορικό καρδιοπάθειας, υπέρταση ή υψηλή χοληστερίνη, απαιτείται διακοπή του καπνίσματος και τσεκάπ ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Οι υπόλοιποι καλό είναι να εξεταζόμαστε ανά δύο χρόνια.

3 Στην πλάτη

Καθιστική ζωή και κακή στάση στο γραφείο είναι οι πιο συχνές αιτίες πίσω από το πρόβλημα. Ο πόνος είναι οξύς και επίμονος και η λύση σίγουρα δεν είναι τα παυσίπονα. Τουλάχιστον όχι προτού μάθουμε τι ακριβώς συμβαίνει. Ο ένοχος: «Σε νέους ανθρώπους συχνά ο πόνος είναι μυϊκός, οφείλεται σε λάθος στάση του σώματος, κούραση, ακόμα και σε υπερβολική γυμναστική. Υποχωρεί όμως με την ξεκούραση, το ζεστό ντους και τα απλά αναλγητικά ή τα μυοχαλαρωτικά» εξηγεί ο ορθοπαιδικός Αντώνης Αγγουλές. Αν έχουν αλλοιωθεί οι δίσκοι στη σπονδυλική στήλη, ο γιατρός προτείνει φυσικοθεραπεία, ενώ σε προχωρημένες καταστάσεις ίσως χρειαστεί χειρουργική επέμβαση.

Σε σπάνιες περιπτώσεις το πρόβλημα επιμένει και συνοδεύεται από πυρετό, απώλεια βάρους, μυϊκή αδυναμία, γι’ αυτό πρέπει να επισκεφτούμε άμεσα τον ορθοπαιδικό, ο οποίος θα μας συμβουλέψει να κάνουμε περαιτέρω εξετάσεις. Σε περίπτωση που έχουμε και οίδημα στα κάτω άκρα, πρέπει να γίνει έλεγχος ώστε να αποκλειστούν νεφρικά και καρδιακά προβλήματα. Τέλος, σε μεγαλύτερες ηλικίες μπορεί η αιτία να είναι η οστεοπόρωση. Τότε συστήνονται η επαρκής κατανάλωση ασβεστίου και η άσκηση. Προλάβετέ τον! Η γυμναστική και η σωστή στάση προστατεύουν τη σπονδυλική στήλη και προλαμβάνουν την εμφάνιση μυοσκελετικών παθήσεων.

 Στο στομάχι

Τι μπορεί να συμβαίνει σε περίπτωση που το επώδυνο αυτό αίσθημα επιμένει εδώ και καιρό είτε γευματίσουμε είτε όχι;

Ο ένοχος: Αν ο πόνος εκδηλώνεται ενώ είμαστε νηστικοί
ίσως είναι ένδειξη παρουσίας έλκους, αλλά σε περίπτωση που επεκτείνεται και στην πλάτη μπορεί το πρόβλημα να οφείλεται στη χολή ή το πάγκρεας. Από την άλλη, αν τα συμπτώματα παρουσιάζονται μετά το φαγητό, μπορεί να προέρχεται από τις συσπάσεις της χοληδόχου κύστης και ο γιατρός πρέπει να διερευνήσει τη χολή. Επίσης κάτι που πρέπει να προσέξουμε είναι το χρώμα των ούρων, καθώς η σκούρα απόχρωση είναι ένδειξη ότι κάτι συμβαίνει στη χολή.

Όπως εξηγεί ο Γιώργος Αναγνωστόπουλος, γαστρεντερολόγος-μικροενδοσκόπος, επιστημονικός συνεργάτης στο νοσοκομείο Μητέρα, το παραπάνω ιστορικό θα κατευθύνει το γιατρό να συστήσει αιματολογική εξέταση για μέτρηση της αμυλάσης (ένζυμο) και ίσως χρειαστεί γαστροσκόπηση. Προλάβετέ τον! Σύμφωνα με το γιατρό, καλό είναι να διακόψουμε το κάπνισμα, που αποδεδειγμένα μας βλάπτει, καθώς και την υπερκατανάλωση αλατιού.

5 Στο κεφάλι

Γυρίζουμε σπίτι και το νιώθουμε να… βράζει. Καθόλου τυχαίο αν αναλογιστούμε πόσο αγχωμένες είμαστε.

Ο ένοχος: Ο συνήθης ύποπτος είναι η λεγόμενη κεφαλαλγία τάσης. «Πρόκειται για πόνο που οφείλεται κυρίως στο στρες και την κόπωση, γι’ αυτό και υποχωρεί μόλις κάποιος κοιμηθεί» εξηγεί ο Κωνσταντίνος Σπίγγος, νευρολόγος, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Κεφαλαλγίας. Από την άλλη υπάρχουν περιπτώσεις που το αίσθημα είναι ανυπόφορο, διαρκεί έως τρεις μέρες, εντοπίζεται στα μάτια και επεκτείνεται σε όλο το κεφάλι. Τότε ίσως έχουμε ημικρανία.

«Συστήνουμε στους ασθενείς να αποφεύγουν την έντονη γυμναστική και τις τροφές που έχουν διαπιστώσει ότι τους ενοχλούν. Σε κάποιους αυτές είναι τα κίτρινα τυριά και σε άλλους το κρασί. Τα αντιεπιληπτικά φάρμακα ενδέχεται να χορηγηθούν προληπτικά σε μικρότερες δόσεις, γιατί βοηθούν» επισημαίνει ο κ. Σπίγγος. Σύγχρονες έρευνες δείχνουν ότι οι ενέσεις βοτουλινικής τοξίνης δεν προλαμβάνουν την κεφαλαλγία τάσης, αλλά ίσως ενδείκνυνται περισσότερο για την ημικρανία. Σε κάθε περίπτωση, το πιο σημαντικό είναι να επισκεφτούμε το νευρολόγο για να αποκλειστεί κάποια σοβαρή πάθηση και να μην κάνουμε υπερκατανάλωση φαρμάκων. Προλάβετέ τον! Όπως επισημαίνει ο γιατρός, είναι σημαντικό να κάνουμε υγιεινή διατροφή και να διαχειριζόμαστε το στρες.

πηγες

www.elle.gr/

.newsbeast.gr/