Ο σκύλος μας, ο πιστός αυτός σύντροφος αλλά και πολύτιμο εργαλείο στο κυνήγι, εξαιτίας της φύσης και των συνθηκών της εργασίας του, συχνά από υπερβολικό ζήλο ή από κάποια κακή συγκυρία, εκτίθεται σε κινδύνους που απειλούν σοβαρά την υγεία του ή και την ίδια την ζωή του. Τη στιγμή εκείνη που βλέπουμε το φίλο μας να χάνεται
και που ο γιατρός, χιλιόμετρα μακριά, είναι αδύνατο να βοηθήσει, πρέπει να γνωρίζουμε ότι με ψυχραιμία, λίγες γνώσεις πρώτων βοηθειών και χρήση κοινής λογικής, αν δράσουμε γρήγορα, μπορούμε να του σώσουμε τη ζωή. Η προσεκτική ανάγνωση και κατανόηση των παρακάτω εκ των προτέρων θα βοηθήσει παρέχοντας βασική γνώση, που θα συντελέσει στη διατήρηση της ψυχραιμίας και θα ανοίξει το δρόμο ώστε, με τη χρήση κοινής λογικής να δράσουμε, όταν χρειαστεί, γρήγορα και αποτελεσματικά. Πρακτικά σημεία, όπως ο έλεγχος του σφυγμό κτλ., θα γίνουν πλήρως κατανοητά, αν εφαρμοστούν στο σκύλο σας ταυτόχρονα ή αμέσως μετά την ανάγνωση,οποιεσδήποτε απορίες, σημειώστε τις για να τις θέσε στον κτηνίατρο σας στην επόμενη επίσκεψη.
ΟΡΙΣΜΟΣ:
Πρώτες βοήθειες στο σκύλο, είναι οι όσες εκείνες απλές ενέργειες, που μπορεί και πρέπει να κάνει οποιοσδήποτε, με σκοπό την αποκατάσταση των ζωτικών λειτουργιών του σκύλου που κινδυνεύει, τη διαφύλαξη της ζωής του, την αποτροπή της επιδείνωσης της κατάστασης του και τη μείωση του πόνου, μέχρι τη στιγμή που θα αναλάβει ο γιατρός.
Όσοι γνωρίζουν από Πρώτες Βοήθειες στον άνθρωπο θα διαπιστώσουν ότι οι αρχές είναι οι ίδιες και η εφαρμογή τους σε πολύ λίγες περιπτώσεις διαφέρει. Σήμερα κάθε άνθρωπος χάρη στο επάγγελμα του, έχει εξειδικευτεί σε έναν τομέα και μπορεί να παίρνει πρωτοβουλίες, να ενεργεί και να δίνει συμβουλές πάνω στο αντικείμενο του. Σε κάθε τομέα υπάρχει ο ειδικός που θα ενεργήσει και θα δώσει οδηγίες αποτελεσματικά και υπεύθυνα. Σκοπός της συγγραφής του παρόντος δεν είναι να κάνει τον αναγνώστη θεραπευτή του σκύλου του αλλά στην περίπτωση που απειλείται άμεσα η ζωή του (και μόνο τότε) να τον καταστήσει ικανό να ξεκινήσει τη μάχη με τον θάνατο, προστατεύοντας το σκύλο του, μέχρι να έρθει ο ειδικός, που στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο κτηνίατρος μικρών ζώων.
ΠΟΤΕ ΑΠΕΙΛΕΙΤΑΙ ΑΜΕΣΑ Η ΖΩΗ:
Όταν ο σκύλος δεν μπορεί να αναπνεύσει ή αναπνέει με μεγάλη δυσκολία.
Όταν χάνει πολύ ή με γρήγορο ρυθμό αίμα.
Όταν έχει κατάγματα ψηλά στη σπονδυλική στήλη ή στο κρανίο.
Όταν πάθει σοκ (καταπληξία).
Όταν έχει εκτεταμένα εγκαύματα.
Όταν δηλητηριαστεί από ισχυρό δηλητήριο.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ
-Ψυχραιμια
-Γρήγορη εκτίμηση της κατάστασης
-Γρήγορη δράση, έως πολύ γρήγορη, ανάλογα με την εκτίμηση της κατάστασης (π.χ. σε έντονες αιμορραγίες πρέπει να είναι αστραπιαία).
-Λήψη μέτρων για την εξασφάλιση της δικής μας υγείας. Ό σκύλος που κινδυνεύει και πονά μπορεί να γίνει επικίνδυνος ακόμη και για τον άνθρωπο του, όχι μόνο από πιθανό δάγκωμα πανικού αλλά και από το ίδιο το αίτιο που προκάλεσε το ατύχημα (πχ δηλητήριο, ηλεκτρισμός, σαθρό έδαφος κλπ).
-Προσπάθεια ηρέμησης του ζώου, αν βρίσκεται σε πανικό, με ήρεμες και σταθερές κινήσεις και ενθάρρυνση του με ήρεμη φωνή.
-Απομάκρυνση (μόνο όταν συντρέχουν λόγοι ασφάλειας) από τον παράγοντα πρόκλησης του ατυχήματος (πχ από το θερμό περιβάλλον το θερμόπληκτο, από το δρόμο ή από τον γκρεμό το τραυματισμένο, από το νερό το πνιγμένο κλπ).
– Μείωση των μετακινήσεων και των αλλαγών θέσης του ζώου, στις τελείως απαραίτητες.
-Επαναφορά και διασφάλιση των ζωτικών λειτουργιών της αναπνοής και της καρδιακής λειτουργίας, σταμάτημα έντονης αιμορραγίας, απομάκρυνση βλαπτικού παράγοντα (π.χ. δηλητηρίου), τοποθέτηση νάρθηκα σε κατάγματα σπονδυλικής στήλης, επαναφορά της φυσιολογικής θερμοκρασίας του σώματος.
-Κλήση κτηνίατρου.
-Επιμονή και αισιοδοξία για το αποτέλεσμα.
ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
Έλεγχος Σημείων Ζωής Όταν ο σκύλος χάσει την επαφή με το περιβάλλον, είναι πεσμένος κάτω και ακίνητος πώς θα καταλάβω αν ζει και πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση του;
Ελέγξτε την αναπνοή : παρατηρώντας τις κινήσεις του στήθους και της κοιλιάς βάζοντας το αυτί σας στα ρουθούνια και στο στόμα του σκύλου Φυσιολογικά έχει 10-30 αναπνοές στο λεπτό.
Ελέγξτε την καρδιακή λειτουργία :
– πιάνοντας με την παλάμη και τα δάκτυλα (τα τέσσερα ενωμένα από την μία πλευρά και τον αντίχειρα από την άλλη), το στέρνο του σκύλου στο ΰψος λίγο πίσω από τους αγκώνες. Εκεί θα αισθανθείτε την καρδιά να πάλετε. Αν όχι ακουμπήστε το αυτί σας στο στήθος πίσω από τον αγκώνα, για να σιγουρευτείτε πιάνοντας τον σφυγμό της μηριαίας αρτηρίας :
1ος τρόπος:
με το αριστερό χέρι σηκώστε το πάνω πίσω πόδι και ψηλαφήστε, με τα τέσσερα δάχτυλα του δεξιού χεριού, την περιοχή εσωτερικά του κάτω πίσω ποδιού στο σημείο που ενώνεται με την λεκάνη και 1-3 εκατοστά μπροστά από το κόκαλο (μηριαίο). Θα αισθανθείτε ένα «κορδόνι» που διογκώνεται ρυθμικά.
2ος τρόπος
(μπορεί να εφαρμοστεί και σε όρθιο σκύλο): πιάστε το μηριαίο κόκαλο του ποδιού με τα άκρα τον τεσσάρων δακτύλων σας εσωτερικά, και τον αντίχειρα εξωτερικά, στο σημείο που ενώνεται με τη λεκάνη, βάζοντας το χέρι από την πρόσθια μεριά του (ανάμεσα στο μηρό και την κοιλιά).
Αφήστε το κόκαλο να γλιστρήσει από την λαβή σας και ασκώντας μια ελαφριά ελκτική πίεση ανάμεσα στα τέσσερα δάχτυλα και τον αντίχειρα, σύρατε το χέρι σε αργή κίνηση απομάκρυνσης από το οστό. (Καθ’ όλη την κίνηση τα τέσσερα δάχτυλα είναι ενωμένα μεταξύ τους και ο δείκτης δεν χάνει την επαφή του με την κοιλιά.)
Σε απόσταση 1-3 εκατοστά από το μηριαίο θα αισθανθείτε ένα «κορδόνι» που διογκώνεται ρυθμικά (μηριαία αρτηρία). Φυσιολογικά 60 120 παλμούς ή σφυγμούς στο λεπτό.
Ελέγξτε την αποτελεσματική λειτουργία του κυκλοφορικού και αναπνευστικού συστήματος: Ανοίξτε το στόμα του σκύλου, τραβήξτε την γλώσσα έξω και ανασηκώστε τα χείλη. Η γλώσσα, το εσωτερικό των χειλιών και τα ούλα πρέπει να έχουν χρώμα ανοικτό κόκκινο έως ροζ. Αν δεν λειτουργεί καλά το κυκλοφορικό και/ή το αναπνευστικό σύστημα το χρώμα τους είναι από γκρι έως σκοτεινό μπλε. Αν είναι λευκό σαν πορσελάνη ο σκύλος έχει χάσει πολύ αίμα (εξωτερικά ή εσωτερικά). Πιέστε τα ούλα δυνατά με το δάκτυλο και αφήστε τα απότομα. Αν το λευκό ίχνος της πίεσης δεν ξαναγίνει ροζ μέσα σε 3 δευτερόλεπτα, υπάρχει πρόβλημα στο κυκλοφορικό σύστημα.
Έλεγχος Θερμοκρασίας Σώματος
Θα χρειστούν θερμόμετρο του λεπτού, βαμβάκι, οινόπνευμα και βαζελίνη.
Καθαρίστε με βαμβάκι και οινόπνευμα το θερμόμετρο «Κατεβάστε» το με μερικά τινάγματα.
Βάλτε λίγη βαζελίνη στην άκρη του Ανασηκώστε ελαφρά την βάση της ουράς με το ένα χέρι και με το άλλο τοποθετήστε το στο απευθυσμένο, σε βάθος 4-5 εκατοστά από τον σφικτήρα. Κρατήστε το σταθερό σε αυτή την θέση με μία μικρή γωνία ώστε να ακουμπά το τοίχωμα του εντέρου για 2 λεπτά.
Βγάλτε το, καθαρίστε το με το εμποτισμένο με οινόπνευμα βαμβάκι και δείτε την θερμοκρασία που δείχνει.
Φυσιολογική 38ο Ο έως 39,5ο Ο.
ΕΡΓΑΛΕΙΑ:
Για να είμαστε πιο αποτελεσματικοί, εκτός από το κινητό, το τηλέφωνο του γιατρού που παρακολουθεί τον σκύλο και ό,τι προσφέρει η φύση γύρω μας, θα πρέπει να φροντίσουμε ώστε στο φορητό μας φαρμακείο (ατομικό ή αυτοκινήτου) να βρίσκονται τα παρακάτω :
Βαμβάκι
Αποστειρωμένες γάζες
Ελαστικοί επίδεσμοι 7 ή 10 εκατοστών
Αποστειρωμένες γάζες εμποτισμένες με αντιμικροβιακή αλοιφή (π.χ. Fucidin Intertulle)
Λευκοπλάστης πλατύς
Θερμόμετρο του λεπτού
Τσιμπιδάκι ή λαβίδα
Μικρό ψαλίδι
Αιμοστατική λαβίδα κυρτή
Λεπίδα νυστεριού
Σύριγγες των 5 ml και 10 ml
Ελαστικά γάντια μιας χρήσεως στο νούμερο σας (Νο7,5 ή 8 ή 8,5)
Οινόπνευμα
Οξυζενέ3%
Αντισηπτικό διάλυμα (πχ αφρίζουσα ιωδιούχο ποβιδόνη)
Ενέσιμη κορτιζόνη (πχ Υδροκορτιζόνη 500 ml)
Αμπούλες ατροπίνης (5 αμπούλες)
Ενέσιμο εμετικό [Αμπούλες απομορφίνης]
Σιρόπι ιπεκακουάνας (αντιεμετικό από το στόμα)
Κλύσμα έτοιμο για εφαρμογή.
Οδοντιατρικό νήμα
Ένα κομμάτι μακρύ λάστιχο
Φίμωτρο
Σημ. Ζητήστε από τον κτηνίατρο σας να σας βοηθήσει στη συμπλήρωση του φαρμακείου σας. Μπορείτε επίσης να του ζητήσετε να σας δείξει τις αιμοστατικές του λαβίδες και να σας συμβουλεύσει πώς λειτουργούν, ακόμη και να σας τις αποστειρώσει, αφού πρώτα τυλιχθούν καλά μέσα σε φύλλα αλουμινίου, ώστε να είναι έτοιμες για χρήση.
Το φαρμακείο του αυτοκινήτου είναι καλύτερο να βρίσκεται μέσα σε ισοθερμική τσάντα, τοποθετημένη στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου, και σε εύκολη θέση.
ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΣΚΥΛΟΥ
Η μεταφορά του σκύλου από τον τόπο του ατυχήματος πρέπει να αποφεύγεται, εκτός αν υπάρχει θέμα ασφάλειας για το σκύλο ή τους ανθρώπους που προσφέρουν πρώτες βοήθειες. Επειδή συχνά η μεταφορά επιδεινώνει την κατάσταση του σκύλου και μερικές φορές αποβαίνει μοιραία για τη ζωή του, το ιδανικό είναι να γίνουν οι πρώτες βοήθειες επιτόπου και να έρθει ο κτηνίατρος εκεί, για να σταθεροποιήσει τη ζωή του σκύλου, ώστε να μεταφερθεί με ασφάλεια. Τις περισσότερες φορές όμως στην πράξη, η επίσκεψη του κτηνίατρου στον κυνηγότοπο, είναι πολύ δύσκολη. Γι’ αυτό μετά τις πρώτες βοήθειες θα πρέπει να φροντίσετε για την όσο το δυνατό ασφαλέστερη μεταφορά του.
Το δύσκολο τμήμα της μεταφοράς είναι από τον κυνηγότοπο ως το αυτοκίνητο.
Ο σκύλος δεν έχει σοβαρό τραυματισμό στη σπονδυλική στήλη, ή κατάγματα στα πλευρά:
Μπορεί να μεταφερθεί στην αγκαλιά σας. Η πλάτη του να βρίσκεται σε επαφή με το στήθος σας, ενώ τα χέρια σας, θα τον σταθεροποιούν, πιάνοντας το κάτω πρόσθιο και οπίσθιο άκρο του σκύλου αντίστοιχα. Με τον ένα σας αγκώνα ανοικτό μπορείτε να συμπεριλάβετε στην αγκαλιά σας και την τράχηλο του ζώου ώστε το κεφάλι να μην κρέμεται. Για ακόμη ασφαλέστερη μεταφορά με την αγκαλιά, αν έχετε μαζί σας κάποιον να σας βοηθήσει, κάντε το εξής : Βγάλτε το τζάκετ ή το πουκάμισο και αφού το κουμπώσετε ή κλείσετε το φερμουάρ, γυρίστε ανάποδα (το μέσαέξω) μόνο τα μανίκια, περνώντας τα χέρια σας από το μέρος του γιακά και σπρώξτε τα στην εσωτερική επιφάνεια του ρούχου. Φορέστε μόνο τα μανίκια από την εξωτερική μεριά του ώμου (του ρούχου) μέχρι να βγουν τα χέρια σας από το κάτω μέρος του ρούχου. Τώρα έχετε ένα μικρό φορείο στην αγκαλιά σας. Ζητήστε από το φίλο σας, να τοποθετήσει σε αυτό με προσοχή το σκύλο, έτσι ώστε να τον πιάσετε όπως αναφέρθηκε προηγουμένως. Προσοχή να μην σκοντάψετε…
Ο σκύλος έχει σοβαρό τραυματισμό στην σπονδυλική στήλη ή κατάγματα στα πλευρά:
Η μεταφορά του πρέπει να γίνεται μόνο σε φορείο. Να αποφεύγετε τη μεταφορά σε σκέτη κουβέρτα (είναι πιο επικίνδυνη από τη μεταφορά στην αγκαλιά που περιγράφηκε).
Το ιδανικό φορείο είναι μία τάβλα.
Μερικά αυτοκίνητα έχουν τμήματα εύκολα αποσπώμενα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως φορεία (πχ το καπάκι που καλύπτει το πορτμπαγκάζ σε μερικά πεντάπορτα).
Αν ο σκύλος είναι μικρόσωμος (πχ Μπίγκλ) το μικρό «φορείο αγκαλιάς» με το τζάκετ που περιγράφεται παραπάνω είναι καλό.
Σε μεγαλύτερους σκύλους χρειάζεστε δύο τζάκετ ή πουκάμισα και δυό όπλα (άδεια…)
ή ίσια ξύλα. Κουμπώνετε και γυρνάτε τα μανίκια τους όπως παραπάνω και αντί για τα χέρια σας περνάτε τα όπλα ή τα ξύλα από τα μανίκια. Έτσι έχετε ένα κανονικό φορείο.
Σε όλες τις περιπτώσεις η μεταφορά γίνεται με αργά προσεκτικά βήματα, με σταθερό ρυθμό και χωρίς άλματα.
Προσοχή δε διαλύουμε το «οπλο-φορείο» έστω και αν περνάν δίπλα μας όλες τα θηράματα της περιοχής!
ΚΑΡΔΙΟΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ
Σκοπός:
να διατηρηθεί ο σκύλος στη ζωή μέχρι να αναλάβει ο κτηνίατρος Η προσπάθεια έχει νόημα μέσα στα 5 πρώτα λεπτά από τη διακοπή λειτουργίας της καρδιάς. Αν η προσπάθεια ξεκινήσει σε 1-3 λεπτά από την ανακοπή είναι πιθανή η μακρόχρονη επιβίωση με πλήρη αποκατάσταση της εγκεφαλικής λειτουργίας
ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
1. Έλεγχος και απομάκρυνση ξένων σωμάτων από το στόμα, τα ρουθούνια και το φάρυγγα.
2. Τοποθέτηση του σκύλου ξαπλωμένου σε πλάγια θέση με υπερέκταση κεφαλιού (λαιμός τεντωμένος και ευθύς).
3. Δυνατά και σταθερά φυσήματα στα ρουθούνια του ζώου με το στόμα του σκύλου καλά κλειστό.
4. Απομάκρυνση του στόματος του κυνηγού, από τα ρουθούνια του σκύλου, για παθητική εκπνοή.
Ρυθμός :
20 αναπνοές στο λεπτό ή 1 αναπνοή σε κάθε 2-3 μαλάξεις ή αν το ίδιο άτομο εκτελεί και αναπνευστική βοήθεια και μαλάξεις τότε 2-3 αναπνοές για κάθε 15 μαλάξεις
ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Ο σκύλος σε πλάγια κατάκλιση στο δεξιό πλευρό πάνω σε σταθερή επιφάνεια και με το κεφάλι σε ελαφρά χαμηλότερη θέση.
Πιέσεις με τα δυο χέρια πάνω στην περιοχή του θώρακα με την μεγαλύτερη διάμετρο (ραχιαίο με μέσο τρίτο 6ης με 7ης πλευράς). Σε μικρόσωμους σκύλους τα θωρακικά τοιχώματα συμπιέζονται μεταξύ του αντίχειρα και των άλλων δακτύλων του ενός χεριού. Η πίεση που εφαρμόζεται είναι μέτρια και σύντομη. Ρυθμός: 60-120 συμπιέσεις ανά λεπτό ανάλογα με το μέγεθος του ζώου (όσο μεγαλύτερο μέγεθος τόσο λιγότερες συμπιέσεις στο λεπτό).
Αν υπάρχει και τρίτο άτομο, να εκτελέσει πιεστική περίδεση, με ελαστικό επί δεσμο, του οπισθίου μέρος του σώματος του ζώου, ξεκινώντας από τα δάκτυλα των οπισθίων άκρων (χωριστά κάθε άκρο) και καταλήγοντας στο μέσο της κοιλιάς.
Ο επίδεσμος μπορεί να αφαιρεθεί αρχίζοντας από εμπρός προς τα πίσω αργά 10-20 λεπτά μετά την επιτυχή έκβαση της αναζωογόνησης.
Είναι σημαντικό τα φυσήματα στους ρώθωνες να συμπίπτουν χρονικά με πιέσεις στον θώρακα (δηλ. κάθε τρίτη πίεση θώρακα να γίνεται σε πλήρως διευρυμένο θώρακα).
Η προσπάθεια διακόπτεται σε τακτά χρονικά διαστήματα για να ελεγχθεί τυχόν επαναλειτουργία της καρδιάς.
Η προσπάθεια σταματά όταν οι ζωτικές λειτουργίες του σκύλου επανέλθουν ή εάν όχι, υστέρα από προσπάθειες 30 λεπτών
Kωσταντίνος Καψάλης Κτηνίατρος