Θαύματα και .. Placebo
Θαύματα και .. Placebo ή πως ο Νούς επηρεάζει το Σώμα
Από την αρχαιότητα και σε όλες τις θρησκείες και πολιτισμικές κοινότητες, αναφέρονται παράδοξα και «παραφυσικά» γεγονότα τα οποία θεωρούντο επεμβάσεις υπερφυσικών δυνάμεων, «θεών» η «δαιμόνων»… Ένα ευρύ φάσμα αυτών των φαινομένων αφορούσαν περιπτώσεις θαυματουργικής ίασης, δηλαδή θεραπείας δια της επεμβάσεως υπερβατικών δυνάμεων, που είναι και τα πλέον ενδιαφέροντα.
Αξίζει να θυμίσουμε εδώ ότι ένα μεγάλο μέρος των φυσικών φαινομένων που κάποτε εθεωρούντο όπως υπερφυσικά (π.χ. διάφορα μετεωρολογικά φαινόμενα όπως ο κεραυνός), έπαψαν να θεωρούνται τέτοια, όταν η πρόοδος των φυσικών επιστημών κατέστησε δυνατή την πειραματική μελέτη και την ερμηνεία τους. Αντίστοιχα, η πρόοδος της ψυχολογίας και των βιοεπιστημών της συμπεριφοράς έχει σήμερα προχωρήσει επαρκώς, για να μπορέσουμε να εξηγήσουμε και τα φαινόμενα «θαυματουργικής» ίασης.
Οι σύγχρονες γνώσεις μας σχετικά με την ψυχο-φυσιολογία των συγκινήσεων και τους μηχανισμούς μετατροπής ψυχικών συγκρούσεων σε σωματικά συμπτώματα (συμπτώματα υστερικής μετατροπής, κοινώς υστερίας), απ΄ τη μια μεριά και η μελέτη του φαινομένου placebo από την άλλη, μας επιτρέπουν σήμερα να κατανοήσουμε τους ψυχολογικούς μηχανισμούς πάνω στους οποίους στηρίζεται το φαινόμενο της θαυματουργικής ίασης.
ΤΟ «ΘΑΥΜΑ»
Κατ΄ αρχήν, θα πρέπει να τονίσουμε ότι για να θεωρήσουμε μια θεραπεία ως «θαυματουργική», θα πρέπει εξ ορισμού να υπάρχει υπερβατική παρέμβαση… («θεών» ή «δαιμόνων»), πράγμα που προϋποθέτει ότι η ίαση είναι αναγκαίο:
α) να έχει πραγματοποιηθεί κατά τρόπο μη-εξηγήσιμο ή μη κατανοητό και μη εξηγήσιμο, από το κατεστημένο μέχρι πρόσφατα στον δυτικό κόσμο βιο-ιατρικό μοντέλο(!)
β) ο ασθενής, ή κάποιος άλλος στη θέση του (συνήθως συγγενής), να έχει επικαλεσθεί με Πίστη την υπερβατική («θεϊκή ή μη) επέμβαση. Να διαθέτει δηλαδή ένα υπερβατικό σύστημα αξιών, μέσα στο οποίο να μπορεί να εντάξει την εμπειρία του…
Σε περίπτωση που ο ασθενής ή ο γιατρός – ή και οι δυο τους – δεν διαθέτουν ένα τέτοιο σύστημα αξιών, δηλαδή θρησκευτική Πίστη, τότε η θεραπεία δεν θεωρείται θαύμα, αλλ΄ απλώς ταξινομείται στην ως αυτόματη ίαση ή αυθόρμητη θεραπεία ή αυτόματη ύφεση (spontaneous remission), δηλαδή ως ανεξήγητη ιατρικώς θεραπεία!
Οφείλουμε βέβαια να υπογραμμίσουμε εδώ το ότι οι όροι αυτόματη ίαση ή αυτόματη θεραπεία, κάλυπταν και καλύπτουν την άγνοια του βιοϊατρικού μας μοντέλου, για τον τρόπο με τον οποίο ο νους επηρεάζει το σώμα! Κατά τον ίδιο περίπου τρόπο που ο όρος αυτόματη γένεση κάλυπτε την ιατρική άγνοια κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, για το πως διάφοροι ζωντανοί οργανισμοί (μύγες, σκουλήκια κ.λπ.) μπορούσαν -φαινομενικά- ν΄ αναπτυχθούν από μη ζωντανή ύλη. Έτσι, εθεωρείτο ότι γεννιούνται αυτόματα, ώσπου το 1765 ο Spallanzani (Σπαλαντζανί) απέδειξε τοποθετώντας τροφή σε αεροστεγή δοχεία όπου δεν εμφανίστηκαν ζωντανοί οργανισμοί, ότι ο αέρας μετέφερε τις προνύμφες. Όταν ο αέρας δεν μπορούσε να φτάσει στην τροφή, τότε δεν υπήρχε ούτε αυτόματη γέννηση.
Παρόμοια, η λεγόμενη αυτόματη ίαση ή αυτόματη θεραπεία – όπως και η αποκαλούμενη θαυματουργική θεραπεία – προκαλείται με παρόμοιο τρόπο, από διαδικασίες που μέχρι πρόσφατα δεν ήταν κατανοητές.
Η μελέτη τέτοιων ανεξήγητων ή αυθόρμητων υφέσεων – θεραπειών, προσέφερε μια σημαντική βάση δεδομένων για την κατανόηση των ψυχο-φυσιολογικών μηχανισμών που βρίσκονται πίσω από το φαινόμενο της θαυματουργικής ίασης – θαύμα. Επίσης ερμήνευσε και ανάλογα προς αυτήν φαινόμενα όπως ο έλεγχος του πόνου (Ινδοί, Γιόγκι, Πυροβασία, κ.λπ.) φαινόμενα κατάληψης (possession), δαιμονοληψίας ή εξορκισμού κ.λ.π.
Η βασική και κυρίαρχη ψυχολογική συνισταμένη που επιτρέπει την ερμηνεία αυτών των φαινομένων είναι ηΠίστη. Σύνθετο κοινωνικό – ψυχολογικό – βιολογικό φαινόμενο, του οποίου τις προεκτάσεις και την βαθύτερη σημασία αρχίσαμε μόλις πρόσφατα να υποψιαζόμαστε και να ερευνούμε επιστημονικά.
Η ερώτηση «πως η πίστη επηρεάζει το σώμα» αποτελεί μια διαφορετική διατύπωση του πανάρχαιου ερωτήματος για την επίδραση του πνεύματος πάνω στην ύλη, ή σωστότερα για το πως ο νους επηρεάζει το σώμα.
Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΘΑΥΜΑΤΩΝ…
Ο όρος placebo (πλασέμπο), προέρχεται από το λατινικό ρήμα placere (placebo= θ΄ αρέσω) και αναφέρεται σε ουσίες χωρίς φαρμακολογική δράση (π.χ. ζάχαρη, αλεύρι κ.λπ.) με φαρμακολογική όμως μορφή(χάπι, κάψουλα, ένεση κ.λπ.), δίδεται σε ασθενείς με το τυπικό και την «επισημότητα» του πραγματικού φαρμάκου, αλλά το μόνο δραστικό συστατικό του είναι η δύναμη της πίστης! Δηλαδή οι θετικές προσδοκίες που γεννάει στους ασθενείς, οι οποίοι νομίζουν ότι πήραν πραγματικό φάρμακο! Η παράθεση και μόνο μερικών σχετικών πειραματικών δεδομένων δείχνουν τις εκπληκτικές δυνατότητες του ανθρώπινου ψυχισμού, αν αυτός «πυροδοτηθεί» με τον κατάλληλο τρόπο…
Το 1949, η φαρμακευτική βιομηχανία των ΗΠΑ επινόησε μια νέα κατηγορία φαρμάκων – τα αντισταμινικά – τα οποία είχαν αντιαλλεργική, αντι-ασθματική δράση και υποτίθεται ότι εμποδιζαν το … κρυολόγημα! Αμέσως η διαφημιστική μηχανή μπήκε σε δράση και ανακοίνωσε την εμφάνιση ενός νέου φαρμάκου – θαύματος ενάντια στα συμπτώματα του κρυολογήματος…
Ο στρατός των ΗΠΑ ενδιαφέρθηκε γι΄ αυτό το φάρμακο, δεδομένου ότι μεγάλος αριθμός στρατιωτών κρυολογούσαν κατά την διάρκεια των ασκήσεων και μέρος αυτών των κρυολογημάτων εξελισσόταν κατόπιν σε βρογχίτιδες και λοιπές παθήσεις των πνευμόνων. Επιφόρτισε λοιπόν τον στρατιωτικό γιατρό Hoagland να πραγματοποιήσει μια δοκιμασία (test) επαλήθευσης της θεραπευτικής δράσης των φαρμάκων, πριν δώσει παραγγελία. Ο Hoagland για να επιβεβαιώσει τη θεραπευτική δράση των φαρμάκων μοίρασε τους ασθενείς σε τρεις όμοιες ομάδες:
Η 1η ομάδα: δεν πήρε κανένα φάρμακο και το κρυολόγημα αφέθηκε να εξελιχθεί φυσικά.
Η 2η ομάδα: πήρε σε τακτά χρονικά διαστήματα χάπια αντισταμινικών (πραγματικό φάρμακο).
Τέλος η 3η ομάδα: πήρε σε τακτά χρονικά διαστήματα χάπια, ακριβώς της ίδιας εμφάνισης και χρώματος με τα προηγούμενα, αλλά τα οποία περιείχαν απλώς ζάχαρη (λακτόζη), χωρίς καμία φαρμακολογική δράση.
Σαράντα ώρες αργότερα η καταγραφή των αποτελεσμάτων έδειξε ότι: Οι ασθενείς της πρώτης ομάδας που δεν είχαν πάρει τίποτα συνέχισαν να υποφέρουν από κρυολόγημα – συνάχι. Το 35% των ασθενών της 2ης ομάδας που είχαν πάρει το πραγματικό φάρμακο, είχαν γίνει καλά. Αλλά το εκπληκτικό συνέβη με την τρίτη ομάδα, όπου επίσης το 35% των ασθενών που είχαν πάρει το εικονικό-φάρμακο (το ψευτοφάρμακο ή placebo) είχαν και αυτοί θεραπευτεί!!!
Ο Hoagland ανακοίνωσε τότε ότι σύμφωνα με τα αποτελέσματα του πειράματος, τα αντισταμινικά δεν άσκησαν ενάντια στο κρυολόγημα – συνάχι, παρά μόνον την δύναμη της υποβολής και στερούνται κάθε φαρμακολογικής δράσης. Ο στρατός των ΗΠΑ δεν έδωσε παραγγελία…
Το θέμα όμως έκανε μεγάλο θόρυβο και άρχισαν αμέσως δεκάδες πειραματικών ερευνών ίδιου τύπου χρησιμοποιώντας placebo… Από τότε χρονολογούνται οι έρευνες για την «πίστη» που είναι σίγουρο ότι θα αλλάξουν πολλά στην νοοτροπία και στην αντιμετώπιση των ασθενειών, καθώς θα γίνονται όλο και γνωστότερες. Ενδεικτικά θα αναφέρουμε μερικές από αυτές:
• Μια χτυπητή περίπτωση του αποτελέσματος του πλασέμπο αφορά δυο ομάδες ασθενών με αιμορραγικά έλκη. Στη μια ομάδα ο γιατρός είπε ότι επρόκειτο να πάρουν ένα φάρμακο που αναμφίβολα θα τους ανακούφιζε. Στη δεύτερη ομάδα ειπώθηκε ότι θα τους έδιναν ένα νέο πειραματικό φάρμακο για την αποτελεσματικότητα του οποίου υπήρχαν ακόμη αμφιβολίες. Φυσικά το ίδιο ψευτο-φάρμακο (placebo) δόθηκε και στις δυο ομάδες. Το αποτέλεσμα; 70% των ασθενών της πρώτης ομάδας παρουσίασε σημαντική βελτίωση! Στη δεύτερη ομάδα μόνο το 25% παρουσίασαν βελτίωση στην κατάστασή τους. Είναι φανερό ότι η μοναδική διαφορά στη θεραπεία, ήταν η θετική προσδοκία που είχε η πρώτη ομάδα χάρη στην εισήγηση του γιατρού για το χάπι!
Αναρίθμητες άλλες μελέτες έχουν επιβεβαιώσει τα εκπληκτικά αποτελέσματα της θετικής προσδοκίας. Τα αποτελέσματα των ανωτέρων πειραμάτων πυροδότησαν μια νέα σειρά από έρευνες, αφού έγινε σαφές ότι η επιστήμη βρισκόταν μπροστά σε μια συγκλονιστική ανακάλυψη!
• Ο Δρ. Χένρι Κ. Μπίτσερ (Henry K. Beecher) και ο Δρ. Λούις Λαζάνια (Louis Lasagna) του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ μελέτησαν το μετεγχειρητικό πόνο. Σε μερικούς ασθενείς χορηγούσαν μορφίνη, σε άλλους πλασέμπο. Το 52% από τους ανθρώπους που πήραν μορφίνη ανέφεραν ανακούφιση. Αλλά την ίδια ανακούφιση ανέφεραν και το 42% από όσους πήραν πλασέμπο. Δηλαδή το πλασέμπο αποδείχθηκε σχεδόν το ίδιο αποτελεσματικό με τη μορφίνη! Εξίσου εντυπωσιακό όμως είναι πως οι Μπίτσερ και Λαζάνια ανακάλυψαν, ότι όσο πιο σοβαρός είναι ο πόνος, τόσο πιο αποτελεσματικό είναι το πλασέμπο!
• Άλλη καταπληκτική περίπτωση αποτελούν οι 83 ασθενείς με αρθρίτιδα που τους δόθηκαν χάπια με ζάχαρη αντί για τα συνηθισμένα τους φάρμακα, όπως η ασπιρίνη και η κορτιζόνη. Παράλληλα μια δεύτερη ομάδα πήρε το συνηθισμένο της κανονικό φάρμακο. Το ποσοστό των ασθενών που ένιωσαν ανακούφιση, ήταντο ίδιο ανάμεσα σε εκείνους που πήραν χάπια ζάχαρης (πλασέμπο) και σε εκείνους που πήραν συμβατικά φάρμακα! Επιπλέον, όταν στους ασθενείς που είχαν πάρει χάπια και δεν είχαν αναφέρει ανακούφιση, έγιναν ενέσεις πλασέμπο – αυτή τη φορά με αποστειρωμένο νερό – το 64% από αυτούς ανέφεραν ανακούφιση ή βελτίωση! (Προφανώς οι ενέσεις ενέπνευσαν μεγαλύτερη θετική προσδοκία από ότι τα χάπια, αδιάφορης της ιατρικής αξίας και των δυο)!
• Υπεύθυνοι γιατροί του Εθνικού Ινστιτούτου Γηριατρικής στο Βουκουρέστι της Ρουμανίας μελέτησαν τα αποτελέσματα ενός νέου φαρμάκου σχεδιασμένου να προάγει την υγεία και τη μακροζωία, ενεργοποιώντας το ενδοκρινικό σύστημα. Εκατόν πενήντα ομάδες των πενήντα. Η πρώτη ομάδα δεν πήρε το φάρμακο, η δεύτερη πήρε πλασέμπο και μόνο στην τρίτη δόθηκε το καινούργιο φάρμακο.
Οι γιατροί παρακολούθησαν και τις τρεις ομάδες επί αρκετά χρόνια. Τα μέλη της ομάδας που δεν πήρε τίποτε, είχαν παρόμοια ποσοστά θανάτου και συχνότητας ασθενειών, με συνομηλίκους τους στις ίδιες γεωγραφικές περιοχές και συνθήκες που ζούσαν κι αυτοί.
Τα άτομα της δεύτερης ομάδας (που είχε πάρει το πλασέμπο)έδειξαν ουσιαστική βελτίωση στην υγεία τους και μειωμένη αναλογία θανάτων σε σχέση με την πρώτη ομάδα!
Η τρίτη ομάδα που είχε πάρει το κανονικό φάρμακο, έδειξε σε σχέση με τη δεύτερη, βελτίωση στην ίδια αναλογία που είχε δείξει η δεύτερη ομάδα σε σχέση με την πρώτη!
Συμπέρασμα: παρόλο που και το φάρμακο συνετέλεσε σημαντικά στη μακροζωία και στην υγεία των ατόμων που το πήραν, η επίδραση του πλασέμπο ήταν τέτοια, ώστε μπορούσε να προκαλεί από μόνο του βελτίωση και στην εξέλιξη της ασθένειας και στη διάρκεια της ζωής!
ΌΧΙ ΜΟΝΟ ΤΑ ΧΑΠΙΑ….
Τα αποτελέσματα του πλασέμπο δεν περιορίζονται μόνο στη λήψη χαπιών ζάχαρης… Σε ολόκληρη την ιστορία της ιατρικής έχει εφαρμοσθεί με αμέτρητους τρόπους. Ένας από τους πιο γνωστούς είναι η περιορισμένη αφαίμαξη του ασθενή που συνηθιζόταν το Μεσαίωνα. Η ίδια η αφαίμαξη δεν αποτελεί ουσιαστική μέθοδο θεραπείας, αλλά ήταν συχνά αποτελεσματική, προφανώς γιατί όλοι – συμπεριλαμβανομένου και του γιατρού – πίστευαν στην αποτελεσματικότητα της! Εδώ θα μπορούσαμε να αναφερθούμε βέβαια σε αναρίθμητες μεθόδους «λαϊκής» θεραπείας, που ενώ είχαν επιβεβαιωμένα αποτελέσματα, όταν απομυθοποιήθηκαν από τον δυτικό «επιστημονικό τρόπο σκέψης» σταμάτησαν πράγματι να λειτουργούν!
Η ίδια εξήγηση ισχύει και για μερικές χειρουργικές επεμβάσεις που ήταν της μόδας τα τελευταία πενήντα χρόνια. Φαίνονταν να έχουν αξιοσημείωτα αποτελέσματα, παρά το γεγονός ότι σήμερα, σε πολλές περιπτώσεις οι επιστήμονες έχουν σοβαρές αμφιβολίες για την αξία τους. Έτσι παρατηρείται συχνά το φαινόμενο να αναφέρουν πολλοί ασθενείς ότι αισθάνονται καλύτερα από μη αναγκαίες αφαιρέσεις της… μήτρας ή των αμυγδαλών! Για άλλη μια φορά τα αποτελέσματα μπορούν να αποδοθούν, στην πίστη του ασθενή στην αποτελεσματικότητα της θεραπείας και στην εμΠΙΣΤ(Η)οσύνη του προς το γιατρό.
Το αποτέλεσμα εξαρτάται τόσο από τη μέθοδο και την πειστικότητα του γιατρού, όσον αφορά τη χορήγηση των φαρμάκων, όσο και από την διαδικασία με την οποία εγκρίνονται τα φάρμακα. Όλοι ξέρουν ότι κάθε νέο φάρμακο πρέπει να δοκιμαστεί πολύ από τις φαρμακευτικές εταιρείες, για να πάρει την έγκριση της πολιτείας. Η τελευταία συχνά αποσύρει βλαβερές τροφές και φάρμακα από την αγορά, πράγμα που εμπνέει περισσότερη εμπιστοσύνη στο κοινό. Έτσι όταν η έρευνα, τα τεστ και η έγκριση μιας αξιόπιστης πολιτείας, συνδυάζονται με μερικές επιτυχίες που αναγνωρίζονται δημόσια, όπως συνέβη στην περίπτωση του εμβολίου της πολιομυελίτιδας, τότε το τυπικό της κοινωνικής αποδοχής της ιατρικής θεραπείας έχει συμπληρωθεί. Η πίστη του κοινού ότι το φάρμακο που συνιστάται από το γιατρό είναι αποτελεσματικό ενισχύεται, και η φαρμακευτική εταιρεία καρπώνεται και οφέλη… πλασέμπο!
• Ένα συγκλονιστικό σχετικό περιστατικό των θετικών αποτελεσμάτων του πλασέμπο έχει αναφερθεί από το Δρ. Μπρούνο Κλόπφερ (Bruno Klopfer), έναν ερευνητή που συμμετείχε στην πειραματική χορήγηση του φαρμάκου Krebiozen. Το Krebiozen είχε γνωρίσει στην Αμερική εντυπωσιακή δημοτικότητα το 1950, σαν «θεραπευτικό» του καρκίνου και είχε εγκριθεί από την Αμερικανική Εταιρεία και τη Διεύθυνση Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ.
Ένας ασθενής του Δρα Κλόπφερ είχε λεμφοσάρκωμα, μια πολύ προχωρημένη κακοήθεια, διάσπαρτη στους λεμφαδένες. Ο ασθενής είχε πελώριες μάζες όγκων σε ολόκληρο το σώμα του και βρισκόταν σε τόσο απελπιστική κατάσταση σωματικά, ώστε έπρεπε συχνά να αναπνέει με μάσκα οξυγόνου και κάθε δυο μέρες, του αφαιρούσαν υγρό από το θώρακα. Όταν ανακάλυψε ότι ο Δρ. Κλόπφερ είχε σχέση με την έρευνα επάνω στο Krebiozen, τον παρακάλεσε να του κάνει θεραπεία. Ο Κλόπφερ συμφώνησε και η ανάρρωση του ασθενή υπήρξε καταπληκτική. Μέσα σε λίγο χρόνο οι όγκοι είχαν συρρικνωθεί θεαματικά και ο ασθενής μπορούσε πια να ξαναρχίσει φυσιολογικά τη ζωή, πετώντας ακόμη με το ιδιωτικό του αεροσκάφος!
Τότε όμως άρχισαν να δημοσιεύονται τα αρνητικά αποτελέσματα του Krebiozen από την Αμερικανική Ιατρική Εταιρεία και τη Διεύθυνση Τροφίμων και Φαρμάκων… Αμέσως ο ασθενής πήρε δραματική στροφή προς το χειρότερο και επανήλθε στην προ-πλασέμπο κατάσταση!
Τότε ο Κλόπφερ αντιλαμβανόμενος ότι η εξέλιξη ήταν κρίσιμη για τον ασθενή και ότι αυτή η κρισιμότητα δικαιολογούσε κάποια «έκτακτα μέτρα», είπε στον άρρωστο ότι σ΄ αυτόν ειδικά είχε χορηγήσει ένα νέο υπερβελτιωμένο, πιο δυνατό Krebiozen, που έδινε καλύτερα αποτελέσματα. Στην πραγματικότητα ο Κλόπφερ του έκανε ενέσεις απλού αποστειρωμένου νερού. Εντούτοις, η ανάρρωση του ασθενή ήταν ακόμα πιο θεματική! Για μια ακόμη φορά οι ογκώδεις μάζες διαλύθηκαν, το θωρακικό υγρό εξαφανίστηκε, ο ασθενής ξανάρχισε να περπατάει και γύρισε πάλι στις πτήσεις του. Δεν παρουσίασε συμπτώματα της ασθένειας για περισσότερους από δυο μήνες. Η πίστη του από μόνη της – και ανεξάρτητα από την αξία του φαρμάκου – είχε σαν αποτέλεσμα την ανάρρωση του.
Από ειρωνεία της τύχης όμως, ακριβώς τότε εμφανίστηκαν στον τύπο περισσότερα ρεπορτάζ για τα τεστ της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας που έλεγαν «πειραματικές έρευνες σε εθνικό επίπεδο έδειξαν ότι το Κrebiozen είναι άχρηστο στη θεραπεία του καρκίνου»… Μέσα σε λίγες μέρες ο ασθενής ήταν νεκρός!!
Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΘΕΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΑΣ
• Αναβολή θανάτου λόγω γιορτής! Μπορούν τα άτομα να παρατείνουν τη ζωή τους μέχρις ότου συμβεί κάποιο ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός; Η απάντηση που επιβάλλει η καθημερινή εμπειρία είναι σίγουρα «ναι»!
Όπως αναφέρει και το «JAMA», το περιοδικό της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας, πολλές πρόσφατες μελέτες τείνουν να αποδείξουν ότι σε περίοδο γιορτής, οι άνθρωποι πεθαίνουν λιγότερο:
Στον κινέζικο πληθυσμό, η θνησιμότητα μειώνεται κατά 35,1% την εβδομάδα που προηγείται της γιορτής του «Οίκου της Σελήνης» και αυξάνεται αντίστοιχα, στη διάρκεια της επόμενης εβδομάδας! Η μελέτη που έγινε για τον κινεζικό πληθυσμό, αποδείχθηκε ιδιαίτερα εύγλωττη, αν λάβουμε υπόψη ότι παρόλο που η ημερομηνία της γιορτής αλλάζει κάθε χρόνο, τα αποτελέσματα παραμένουν σταθερά!
Οι δόκτορες Phillips και Κing απέδειξαν ακόμη, ότι η θνησιμότητα της εβραϊκής κοινότητας μειώνεται πριν από το εβραϊκό Πάσχα – επίσης κινητή γιορτή – και αυξάνεται αμέσως μετά. Στις μη εβραϊκές ομάδες ελέγχου, που παρατήρησαν οι δυο γιατροί, δεν διαπιστώθηκε καμία τέτοια μεταβολή. Οι ερευνητές συμπεραίνουν ότι ορισμένοι Εβραίοι.. αναβάλουν το θάνατό τους, μέχρι το τέλος αυτής της τόσο σημαντικής γι΄ αυτούς γιορτής!
Το φαινόμενο placebo δεν περιορίζεται μόνο στην ιατρική και την ψυχολογία αλλά είναι ένα φαινόμενο με καθολική ισχύ, το οποίο συναντάται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο σε όλες τις ανθρώπινες εκδηλώσεις και φέρει διαφορετικό όνομα ανάλογα με τον επιστημονικό τομέα στον οποίο μελετάται. Π.χ στην ψυχοπαιδαγωγική ονομάζεται «φαινόμενο Πυγμαλίων». Τα σχετικά πειράματα – και στην Ελλάδα – έδειξαν ότι αν «πληροφορήσεις» έναν ανυποψίαστο εκπαιδευτικό, για το δήθεν υψηλό νοητικό επίπεδο της τάξης του, η απόδοση των παιδιών μετά από τέσσερις μήνες αυξάνεται κατακόρυφα! Στην κοινωνική ψυχολογία αποκαλείται φαινόμενο «Hawthorne». Αν οι εργαζόμενοι σε μια επιχείρηση θεωρούν ότι η διεύθυνση της επιχείρησης ενδιαφέρεται ειλικρινά για αυτούς τότε αλλάζει -ασυνείδητα- η συμπεριφορά τους κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αυξάνεται κατακόρυφα η παραγωγικότητα! Και αυτό ανεξάρτητα από την ύπαρξη ή μη πραγματικού, αντικειμενικού και εμπράκτου ενδιαφέροντος της επιχείρησης!
Όλοι αυτοί οι τομείς έρευνας ταξινομούνται υπό τον γενικό τίτλο φαινόμενα αυτοπραγματοποιούμενης προφητείας.(self fulfilling prophecy)
Συνοψίζοντας τα πορίσματα των ερευνών αυτών μπορούμε να πούμε ότι:
• Τουλάχιστον το 30 με 40% των ατόμων που αντιμετωπίζονται με placebo ανταποκρίνονται θετικά!
• To αποτέλεσμα εξαρτάται από:
α) την ένταση της πίστης ή ελπίδας, για τη θετική έκβαση της όποιας υπόθεσής τους.
β) τη φαρμακευτική μορφή σε περίπτωση ψευτοφάρμακου. Η ενέσιμη μορφή είναι η πιο αποτελεσματική, επειδή γεννά μεγαλύτερες προσδοκίες απ΄ ότι το χάπι!
γ) το κύρος του γιατρού που χορηγεί το placebo και το βαθμό εμπιστοσύνης που του έχει ο ασθενής και γενικά το κύρος του προσώπου που δίνει τη θετική διαβεβαίωση!
Πρέπει τέλος ν΄ αναφέρουμε ότι έχουν συμβεί μέχρι και εγχειρήσεις placebo (απλή τομή του δέρματος χωρίς πραγματική παρέμβαση), που οδηγούν στο ίδιο ποσοστό θεραπείας με ορισμένες χειρουργικές επεμβάσεις της μόδας!
ΨΥΧΟΓΕΝΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ
Οι δυο μεγάλες κατηγορίες ψυχογενών παθήσεων
Μια άλλη κατηγορία δεδομένων που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε καλλίτερα τον τρόπο δια του οποίου ο νους επηρεάζει το σώμα μας – και κατ΄ επέκταση τη φύση της θαυματουργικής ίασης – είναι η μελέτη των ψυχογενών παθήσεων.
ΨΥΧΟΓΕΝΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ (Ψ.Π.) ονομάζονται οι σωματικές παθήσεις οι οποίες οφείλονται σε ψυχολογικούς παράγοντες, συνειδητούς ή ασυνείδητους και χωρίζονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες:
α) ΓΝΗΣΙΕΣ ψυχοσωματικές παθήσεις
Εκείνες που οι ψυχολογικοί παράγοντες που τις δημιούργησαν είναι, ή μπορούν σχετικά εύκολα να γίνουν συνειδητοί (π.χ: άγχος, αγωνία, στενοχώρια, ψυχοκοινωνικό stress).
β)Σωματόμορφες διαταραχές (ψευδο-σωματικές, ψευδο-νευρολογικές), οι ψυχολογικοί παράγοντες που τις δημιούργησαν είναι ασυνείδητοι. (π.χ. ασυνείδητες ψυχολογικές συγκρούσεις, συνέπεια άλυτων ενδοψυχικων συγκρούσεων και ανικανοποίητων αναγκών) όπως στην υστερική νεύρωση τύπου μετατροπής, (κοινώς υστερία) ή στην διαταραχή ψυχογενούς πόνου.
Και οι δυο αυτές μεγάλες κατηγορίες ψυχογενών παθήσεων έχουν – αποδεδειγμένα πλέον – ψυχογενή αίτια. Ωστόσο -παρ’ ότι μπορούν να συνυπάρχουν ταυτόχρονα ή διαδοχικά στο ίδιο άτομο- διαφοροποιούνται από μια σειρά χαρακτηριστικών τόσο όσον αφορά στην αιτιολογία, όσο και στον τρόπο εκδήλωσης, συμπτωματολογίας και θεραπείας όπως φαίνεται στον συνοπτικό πίνακα που παραθέτουμε.
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΔΥΟ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΨΥΧΟΓΕΝΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ
ΟΙ ΔΥΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΨΥΧΟΓΕΝΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ
ΨΕΥΔΟ-ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣή ΣΩΜΑΤΟΜΟΡΦΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ(κοινώς ΥΣΤΕΡΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ) ΓΝΗΣΙΕΣ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Οφείλονται σε ασυνήθιστεςαπωθημένες – διωγμένες από την συνείδηση «ανήθικες», επώδυνες,ψυχικές συγκρούσεις (κυρίως άλυτες οιδιπόδειες συγκρούσεις και ανάγκες εξάρτησης!)
Σ΄ αυτές τις περιπτώσεις περνάμε από το άγχος στο σύμπτωμα, μέσα από τους μηχανισμούς άμυνας.
Μετατροπή του άγχους σε σωματικό σύμπτωμα.
Συνήθως αυτό το σύμπτωμα παρουσιάζεται ξαφνικά και όταν αποσύρεται, εξαφανίζεται και πάλι ξαφνικά.
Πρόκειται για συμπτώματα που στερούνταιοργανικής – ανατομικής βάσης(αιτιολογίας). Δεν ακολουθούν τους νόμους της νευροανατομίας και της νευροφυσιολογίας. Δεν δικαιολογούνται από καμία οργανική παθολογία και παθοφυσιολογικό μηχανισμό! (π.χ. η ψευδοκύηση ή ανεμογκάστρι, υστερική αφωνία, υστερική τύφλωση κ.λπ.).
Τα συμπτώματα αφορούν κυρίως διαταραχές των αισθητήριων οργάνων και του μυοσκελετικού συστήματος που υπόκειται στη βούληση.
Το σύμπτωμα εδώ, αποτελεί προϊόν συμβιβασμού ανάμεσα σε αλληλοσυγκρουόμενες επιθυμίες.
Αποτελεί την μετάφραση, την μετατροπή σε σωματική γλώσσα της ενδοψυχικής σύγκρουσης. Έχει επομένως συμβολική σημασία.
Η ‘’επιλογή’’ του συμπτώματοςκαθορίζεται από το είδος της ενδοψυχικής σύγκρουσης.
ΘΕΩΡΙΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ:
Freud–ική μεταψυχολογία (Ασυνείδητο –απώθηση –μηχανισμοί της άμυνας του εγώ).
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ:
Ψυχαναλυτικού τύπου.
ΣΤΟΧΟΣ: Η άρση της απώθησης (αναζήτηση της συμβολικής σημασίας του συμπτώματος) και η αναβίωση καικάθαρση της τραυματικής εμπειρίας. (Freud-ική ψυχαναλυτική προσέγγιση, ύπνωση, κ.λπ).
Οφείλονται σε συνειδητούςπαράγοντες ψυχο-κοινωνικών stress, που προκαλούν χρόνιες αρνητικές συγκινήσεις επηρεάζοντας τηνσωματική υγεία.
Από τις αρνητικές συγκινήσεις περνάμε στο άγχος και από εκεί στην σωματική βλάβη και–συχνά- στο θάνατο (π.χ. έμφραγμα).
Συνήθως το σύμπτωμα παρουσιάζειπροοδευτική εμφάνιση, προοδευτική απόσυρση, (αποδρομή).
Υπάρχει λειτουργική – ανατομική βάση με αποδεδειγμένα οργανικά ευρήματα ή και κάποιο γνωστό παθοφυσιολογικό μηχανισμό, (π.χ. ψυχογενής βραχυσωμία, έλκος στομάχου κ.λπ.).
Το σύμπτωμα δεν έχει συμβολική σημασία.
Αφορούν συμπτώματα του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος που δεν υπόκειται στη βούληση (εκτός ειδικής εκπαίδευσης π.χ. γιόγκα, Bio-feedback).
Το είδος της ψυχοσωματικής διαταραχής που θα εμφανισθεί εξαρτάται:
1) από το ποιο σύστημα του οργανισμού (νευρικό, πεπτικό, μυοσκελετικό ενδοκρινικά κ.λπ.) είναι – για λόγους ιδιοσυγκρασιακούς – το πλέον ευάλωτο και
2) το είδος της χρόνιας αρνητικής συγκίνησης που προεξάρχει (π.χ. θυμός, φόβος, λύπη κ.λπ.). σε κάθε είδος αρνητικού συναισθήματος – συγκίνησης αντιστοιχεί διαφορετικός «αστερισμός» ψυχοσωματικών αντιδράσεων (αλλιώς αντιδρούμε στον θυμό και αλλιώς στον φόβο!).
ΘΕΩΡΙΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ:
Ψυχοφυσιολογία των συγκινήσεων(Φλοιο-λιβικό-υποθάλαμο-υπόφυση-επινευριδικός άξονας)
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ:
Ψυχοσωματική θεραπεία, τόσο σε γνωστικό επίπεδο (νοοκεντρικές τεχνικές: γνωστική αναδόμηση) όσο και σε ψυχοφυσιολογικό, σωματικό επίπεδο (σωματο-κεντρικές τεχνικές χαλάρωσης κ.λπ).
ΣΤΟΧΟΣ: Η άρση της χρόνιας ψυχο-φυσιολογικής δυσλειτουργίας δηλαδή της χρόνιας συμπαθητικό-τονιας (υπερέντασης) ή παρασυμπαθητικο-τονίας (υπολειτουργίας) συνέπεια της δυσλειτουργίας του αυτόνομου νευρικού συστήματος).
Γνήσιες ψυχοσωματικές παθήσεις:
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα πειραματικά δεδομένα μπορούμε να πούμε ότι: ψυχολογικοί παράγοντες επηρεάζουν καθοριστικά την εμφάνιση και εξέλιξη παθήσεων (η σχέση τους με τον καρκίνο είναι ήδη γνωστή) όπως η γρίπη, οι μύκητες, ο έρπις, η φυματίωση, κ,λπ, παθήσεις που φαινομενικά, δεν έχουν καμία σχέση με τη νοητική και συγκινησιακή μας κατάσταση. Η επίδραση των ψυχικών παραγόντων σ΄ αυτή την περίπτωση πραγματοποιείται μέσα από την επίδρασή τους στο ανοσοποιητικό σύστημα και αυτό γίνεται, παρ΄ ότι η εμφάνιση των παθήσεων αυτών προϋποθέτει τη δράση:
Παθογόνων μικροοργανισμών (μικροβίων ή ιών, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στη φυματίωση, τη γρίπη, τον έρπι, τους μύκητες κ.α.) και
Διαταραχών αναπλάσεως των κυττάρων του οργανισμού, όπως συμβαίνει στις κακοήθεις νεοπλασίες (καρκίνο).
Η παρουσία μόνο του εξωτερικού παθογόνου παράγοντα (μικρόβιο ή μεταλλαγμένα κύτταρα) αν και αναγκαία δεν αρκεί για να υπάρξει νόσος (αναγκαία αλλά μη ικανή συνθήκη)!
Απαραίτητη προϋπόθεση είναι, να υπάρξει και το παθογόνο εσωτερικό περιβάλλον, η αποδυνάμωση της άμυνας του οργανισμού, δηλαδή του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο υπό κανονικές συνθήκες καταστρέφει τους παθογόνους παράγοντες (αναγκαία και ικανή συνθήκη). Ας μην ξεχνάμε ότι είναι πλέον αποδειγμένο ότι η αναλογία των λεγόμενων λειτουργικών παθήσεων (ψυχοσωματικών) σε όλη την παθολογία, είναι σημαντικά μεγαλύτερη από τις αντίστοιχες <καθαρά> οργανικές παθήσεις!
Φυσικά οι ψυχολογικές αντιδράσεις που συνοδεύουν τις συγκινήσεις αποτελούν την έκφραση της λειτουργικής ενότητας του οργανισμού και είναι απόλυτα φυσιολογικές όταν παραμένουν κάτω από τον έλεγχο αυτορυθμιστικών μηχανισμών. Όταν όμως οι συγκινήσεις αυτές είναι συνεχείς και έντονα μεταβαλλόμενες, τότε μπορεί να ξεπεράσουν τα όρια προσαρμογής του οργανισμού και να εμφανιστούν διαταραχές στη λειτουργία διαφόρων συστημάτων, οι ονομαζόμενες λειτουργικές ή νευροφυτικές διαταραχές.Αν αυτές συνεχιστούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα οδηγούν σε βλάβη όχι πια της λειτουργία, αλλά του ίδιου του οργάνου (ιστολογικές βλάβες, με δομικές ανατομικές αλλοιώσεις).
Η θεραπεία αυτού του τύπου ψυχογενών διαταραχών είναι σχετικά απλή. Προϋποθέτει την παρέμβαση σε ψυχοσωματικό επίπεδο με τη βοήθεια μιας δέσμης Σώματο – Κεντρικών τεχνικών, (οι οποίες συχνά προέρχονται από τη Γιόγκα, το Τάι Τσι, ή αντίστοιχα φιλοσοφικά συστήματα ολιστικής -ψυχοσωματικής- γνώσης όπως χαλάρωση, διαλογισμός, ή είναι δυτικής προέλευσης όπως η ύπνωση, η βιοαναδραση (biofeedback)κ.λπ. )
Η κατανόηση των ψυχοσωματικών μηχανισμών που εμπλέκονται στην γένεση της δεύτερης κατηγορίας ψυχογενών νόσων είναι πολύ πιο σύνθετη και εμπλέκει σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό την δομή προσωπικότητας του ατόμου.
Η εντυπωσιακός και το παράδοξος χαρακτήρας τους μπορεί να γίνει καλλίτερα κατανοητός μέσα από τηνπεριγραφή των συμπτωμάτων της κλασσικής ψυχογενούς διαταραχής, της υστερίας.
Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:
Πόνος, παράλυση ή μυϊκή αδυναμία, αναισθησία, τύφλωση, αφωνία, κώφωση, παροξυντικές κρίσεις σπασμών, δυσχέρεια στη βάδιση, ναυτία, πόνος στο στήθος, ζαλάδα, υπνοβασία, αμνησία, σεξουαλικές διαταραχές, ψευδοκύηση (ανεμογκάστρι), αλλαγές στη συνείδηση, (διασχιστικές διαταραχές όπως ψυχογενής αμνησία, πολλαπλή προσωπικότητα, κ.λπ.)!
Πρέπει να τονίσουμε εδώ ότι παρά τον εντυπωσιακό και φαινομενικά σοβαρό χαρακτήρα των υστερικών συμπτωμάτων μετατροπής δεν υπάρχει βιολογική ιστολογική βλάβη και είναι απολύτως και δυνάμει άμεσα αναστρέψιμα! Παραμένουν δηλαδή πάντοτε λειτουργικές διαταραχές και δεν εξελίσσονται ποτέ σε απειλητικές για την ζωή κατάστασεις!
Αντιθέτως, οι (γνήσιες) ψυχοσωματικές παθήσεις στις οποίες η χρόνια δυσλειτουργία δημιουργεί πραγματικές λειτουργικές (αντιστρέψιμες) κατ΄ αρχήν, και ιστολογικές – ανατομικές (μη αντιστρέψιμες) κατά δεύτερον βλάβες μπορούν να οδηγήσουν- και συχνά οδηγούν- σε βαρείες αναπηρίες ή τον θάνατο! ( έμφραγμα, ανακοπή , εγκεφαλικό, κ,λπ.).
Η πρόοδος των ιατρικών διαγνωστικών εξετάσεων σήμερα επιτρέπει την ταχεία διάγνωση και αποκλεισμό οργανικής αιτιολογίας. Δεν ήταν όμως το ίδιο και στο παρελθόν! Πριν μερικές δεκαετίες ακόμα ήταν εξαιρετικά δύσκολο να διαφοροποιηθούν οι πραγματικές οργανικής αιτιολογίας διαταραχές από τα ψυχογενή υστερικά συμπτώματα μετατροπής! Οι δύστυχοι ασθενείς έπεφταν θύματα της άγνοιας και των τσαρλατάνων με αποτέλεσμα να αναζητούν <<θεραπεία>> στην μαγεία και στα διάφορα θρησκευτικά προσκυνήματα! Έτσι ικανοποιούσαν βέβαια και την βαθύτερη ανάγκη τους για προσοχή και ενδιαφέρον εκ μέρους του κοινωνικού τους περίγυρου. Ανάγκη που είναι και η πραγματική αιτία, η ασυνείδητη αιτία των συμπτωμάτων! Αυτόν τον μηχανισμό ονόμασε ο Φρόυντ Δευτερογενές κέρδος της αρρώστιας.
Δυστυχώς ακόμη και σήμερα –παρ’ όλη την πρόοδο που έχει συντελεσθεί στον τομέα της διάγνωσης – δεν έχουν αλλάξει και πολλά στο τομέα της θεραπείας. Με αποτέλεσμα οι ασθενείς -αφού επισκεφτούν πολυάριθμους γιατρούς και αφού ακούσουν για πολλοστή φορά, την στερεότυπη απάντηση <δεν έχεις τίποτα> να γίνονται τα εύκολα θύματα διαφόρων μάγων, <αγίων> και ψευδο θεραπευτών και να συνωστίζονται στις αίθουσες αναμονής <ειδικών> ( ψευδο) εναλλακτικής ιατρικής αν δεν καταλήξουν σε κάποιον ειδικό στους εξορκισμούς !
[Φανταστείτε ένα υστερικό σε «πνευματιστική» συνάντηση ή σε «εξορκισμό». Πόσα «κακά πνεύματα» μπορούν άραγε να τον «καταλάβουν» και να εκφραστούν δια του στόματός του, πόσα «δαιμόνια» μπορούμε να εκβάλουμε απ΄ αυτόν!
ΚΑΘΙΣΤΑΤΑΙ ΦΑΝΕΡΟ ΤΟ ΓΙΑΤΙ ΟΠΟΙΟΣΔΗΠΟΤΕ ΙΣΧΥΡΙΖΕΤΑΙ ΟΤΙ ΑΣΧΟΛΕΙΤΑΙ ΜΕ ΤΕΤΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ, ΟΦΕΙΛΕΙ – ΣΑΝ ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ – ΝΑ ΕΧΕΙ ΕΠΑΡΚΗ ΓΝΩΣΗ ΨΥΧΟ-ΠΑΘΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΔΕΜΗ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟ Η ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ ΤΣΑΡΛΑΤΑΝΟ ανεξάρτητα από τον μανδύα που φορα.(θρησκευτικό ιατρικό ή <εναλλακτικό>!]
Η υποβολή άλλωστε– με ή χωρίς ύπνωση –δύναται να δημιουργήσει ή να εξαλείψει μέσα σε λίγα λεπτά σωματικά συμπτώματα υστερικού τύπου ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που συμβαίνουν οι θαυματουργικές θεραπείες!
Συμπερασματικά λοιπόν θα μπορούσαμε να πούμε ότι αν συνδυάσουμε τα δεδομένα που αναφέρονται στο φαινόμενο placebo, τις ψυχογενείς παθήσεις και την ύπνωση, διαθέτουμε όλα τα στοιχεία που απαιτούνται για να κατανοήσουμε την φύση και τους ψυχολογικούς μηχανισμούς που βρίσκονται πίσω από τα φαινόμενα αυτόματης ίασης – θαύματα και να αποφανθούμε ότι:
1. Η θαυματουργική ίαση (θαύμα ίασης, θεραπείας) δύναται σήμερα να κατανοηθεί και να εξηγηθεί επιστημονικά.
2. Για να υπάρξει θαυματουργική ίαση, προ-απαιτείται μόνον η «μαγική δύναμη» της πίστης. («Ουκ εγώ, αλλά η συ πίστης σεσωκέ σε…». Κατά την πίστην υμών γεννηθήτω υμίν..»)
3. Η πίστη προϋποθέτει συγκεκριμένες προσδοκίες και υψηλό βαθμό βεβαιότητας για την πραγματοποίηση τους. («Πίστης εστίν ελπιζομένων υπόστασις» Αποστ. Παύλος).
4. Χωρίς να αποκλείεται, δεν απαιτείται πίστη σε υπερβατικό σύστημα αξιών (δηλ. Θρησκευτική πίστη) για την εκδήλωση της θαυματουργικής ίασης! Τα ίδια αποτελέσματα άλλωστε μπορούν να προκληθούν και με την μέθοδο της ύπνωσης!
5. Η πίστη ενεργεί μέσα από την αλλαγή των προσδοκιών και των προσμονών, με μια λέξη των σκέψεων, του «γνωστικού» συστήματος και του νοητικού – συναισθηματικού προγραμματισμού του ατόμου.
6. Όλοι μας μπορούμε να κάνουμε «θαύματα», αρκεί να μάθουμε πως να σκεπτόμαστε θετικά-αισιόδοξα. (Προς + Ευχή = σκέπτομαι, στρέφω τον νου μου προς αυτό που εύχ(η)ομαι να μου συμβεί!) και να ενθαρρύνουμε τους άλλους να κάνουν το ίδιο!
7.Η πίστη – αισιοδοξία μαθαίνεται. Προϋπόθεση για την απόκτηση της ιαματικής θαυματουργικής πίστης δεν είναι – όπως πιστεύεται ακόμη από πολλούς – η τυφλή, άκριτη υποταγή σε κάποιο υπερβατικό σύστημα αξιών (πχ: θρησκεία), ούτε σε κάποιον «πατέρα παντοκράτορα», αλλά η απόκτηση αυτοκυριαρχίας! Και αυτή η αυτοκυριαρχία βασίζεται πάνω στον ΕΛΕΓΧΟ ΤΟΥ ΝΟΥ (έλεγχος των λογισμών κατά την ορθόδοξη ασκητική παράδοση!) και κατ’ επέκταση στην αυτογνωσία και τη συνειδητή αντιμετώπιση της ζωής!
Κλείνοντας θα θέλαμε να θυμίσουμε ότι, -όπως είπε και ο Βολταίρος- «η ελπίδα και η πίστη στην αποτελεσματικότητα της θεραπείας, είναι ήδη το μισό της θεραπείας!» και το κυριότερο<<ΑΠΟΦΑΣΙΣΑ ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΣ ΓΙΑΤΙ ΚΑΝΕΙ ΚΑΛΟ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ.>>!!!
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Dr. Kissel et arrucand. Placebo et effet placebo. Masson, 1964 –
Leonard White. Placebo: theory, research and mechanics. Guilford press, 1985 474 pp 0-89862-649-8 –
Dr. Δ. Νικολαίδης G. Denedetti. Ψυχοσωματική Ιατρική Εκδοτικός Οίκος Κυριακίδη –
Jean Rivolier L’ home stresse Puf.1985 –
Dr. Carl Simonton ,Stephanie, Malthews-Simonton, James-Greighton. Guerir envers et contre tout. Edition EPI. – Desclee de Brouwer, 1982 μεταφρασμένο από το Αγγλικό Getting well again Bomham Books. –
Dr. G.R. Rager Hypnose Sophrologie et Medecine Fayard (Rescherches Avancees) 1973 –
Mark-R. Rosenzweig. Arnoid Leiman Psychophysiologie Decarie Editeur inc 1991 μεταφρασμένο από το Αγγλικό Physiological physiology.
του ψυχολόγου-ψυχοθεραπευτή Δημήτριου Παπαθανασιου
πηγη
http://www.gnothisafton.gr/psichosomatikes-pathisis/thavmata-kai-placebo/