Οι κίνδυνοι από τα ταμπόν (τοξικό shock)
Γράφει: Γκικόντες Ευάγγελος Μαιευτήρας – Χειρούργος Γυναικολόγος
Σαν shock ορίζεται η ανταπόκριση του σώματος στην μείωση του κυκλοφορούντος όγκου αίματος. Στην καθημερινή πρακτική, η λέξη χρησιμοποιείται για να περιγράψει την κλινική εκείνη κατάσταση στην οποία έχουμε μείωση της περιφερικής κυκλοφορίας του αίματος και υποξία των περιφερικών ιστών λόγω της μείωσης αυτής. Το shock χωρίζεται σε καρδιογενές, ολιγαιμικό, σηπτικό, τοξικό, αναφυλακτικό, μαιευτικό κ.α. Έχουν περιγραφεί και άλλα είδη shock όπως όπως shock από το κεντρικό νευρικό σύστημα (μετά τρώση του νωτιαίου μυελού), shock από φλοιοεπινεφριδιακή ανεπάρκεια, υπογλυκαιμικό κ.α.
Ο σκοπός μας στο κείμενο αυτό είναι να εξετάσουμε το shock το οποίο προέρχεται από μικροοργανισμούς. Πολύ συζήτηση έχει γίνει για την διαφορά σηπτικού και τοξικού shock. Το σηπτικό shock (ή μαζική σήψη, ή βακτηριαιμικό shock, ή βακτηριακό shock), θα πρέπει ίσως να διαφοροποιηθεί από το τοξικό (ή τοξινικό) shock το οποίο προέρχεται από τοξίνες που εκκρίνουν τα μικρόβια, και όχι από αυτά καθ’ αυτά τα μικρόβια. ‘Ισως θα μπορούσαμε να πούμε επίσης ότι το σηπτικό shock προκαλείται από ενδοτοξίνες, ενώ το τοξικό από εξωτοξίνες.
Τοξίνες και μικρόβια
Από την αρχή πρέπει να ξεκαθαριστούν δύο πράγματα: Τα μικρόβια που μπορεί να προκαλέσουν shock άμεσα ή έμμεσα, χωρίζονται σε δύο ομάδες:Gram θετικά και Gram αρνητικά.
Τα Gram αρνητικά μικρόβια εκκρίνουν ενδοτοξίνες. Τα Gram θετικά μικρόβια εκκρίνουν εξωτοξίνες. Τα πιό κοινά παθογόνα Gram θετικά μικρόβια που μπορεί να προκαλέσουν shock είναι το Kολοβακτηρίδιο, η Kλεμψιέλα, η Ψευδομονάδα και ο Πρωτέας καθώς και αναερόβια είδη βακτηριοειδών. Η ενδοτοξίνη είναι λιποσακχαρίτης που απελευθερώνεται μετά από τον θάνατο των μικροβίων αυτών.
Οι εξωτοξίνες αντιθέτως, εκκρίνονται από ζωντανά μικρόβια και, κατ’ εξοχήν, είναι πιο τοξικές από τις ενδοτοξίνες.
Μικρόβια που εκκρίνουν εξωτοξίνες είναι τα κλωστηρίδια (καταστρέφουν τους ιστούς και βλάπτουν το κυκλοφορικό και το κεντρικό νευρικό σύστημα). Σταφυλόκοκκοι και στρεπτόκοκκοι, σπάνια προκαλούν σηπτικό shock. Το “Σύνδρομο του Τοξικού shock ” (Toxic Shock Syndrome-ΤSS) προκαλείται από τους μικροοργανισμούς αυτούς και επέρχεται κυρίως σε γυναίκες που χρησιμοποιούν κολπικά ταμπόν και έχει τυπικά κλινικά χαρακτηριστικά. (υψηλός πυρετός-υπόταση-εξάνθημα). Ο αιτιολογικός οργανισμός σε αυτή την περίπτωση μπορεί να είναι και ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος, ένα πελικινινάντοχο μικρόβιο που παράγει τοξίνες.
Δεν θα επεκταθούμε περισσότερο, στην παθογένεια του σηπτικού shock, διότι κάτι τέτοιο θα απαιτούσε πολύ χώρο. Πιστεύεται όμως ότι οι τοξίνες που απελευθερώνονται από τα μικρόβια προκαλούν απελευθέρωση πρωτεασών από τα πολυμορφοπύρηνα λευκοκύτταρα οι οποίες διαταράσσουν το κέντρο της θερμοκρασίας στο μεσεγκέφαλο και προκαλούν στην αρχή αγγειοσύσπαση και μετά αγγειοδιαστολή στην περιφέρεια.
Αιτίες
μαιευτικού shock στην μαιευτική είναι η σηπτική άμβλωση, η χοριοαμνιονίτιδα, η πυελονεφρίτιδα, και η ενδομητρίτιδα μετά τον τοκετό. Το shock αυτό βέβαια έχει να κάνει με απελευθέρωση ενδοτοξινών και όχι εξωτοξινών, και ίσως θα μπορούσε να περιγραφεί σαν σηπτικό περισσότερο παρά τοξικό.
Γνωριμία με τον αντίπαλο
Ο Χρυσίζων Σταφυλόκοκκος, που είναι το κύριο μικρόβιο που ενοχοποιείται για το Σύνδρομο Tοξικού Shock (Toxic shock Syndrome-ΤSS) ανήκει στην οικογένεια των μικροκοκκωδών. Η οικογένεια αυτή περιέχει 4 γένη: πλανόκοκκο, στοματόκοκκο, μικρόκοκκο, και σταφυλόκοκκο. Υπάρχουν 19 είδη σταφυλόκοκκου, που χωρίζονται σε 4 ομάδες: στην ομάδα του επιδερμικού σταφυλόκοκκου, την ομάδα του σαπροφυτικού σταφυλόκοκκου, την ομάδα του σταφυλόκοκκου Simulans, και την ομάδα του σταφυλόκοκκου Sciuri. Ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος και άλλα 4 είδη δεν σχετίζονται με τις ομάδες αυτές. Από τους πολλούς σταφυλόκοκκους που υπάρχουν, μόνο 3 σχετίζονται με νόσηση του ανθρώπου: Ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος, ο επιδερμιδικός και ο σαπροφυτικός.
Ο χρυσίζων σταφυλόκοκκοςείναι Gram θετικό μικρόβιο, κυρίως αναερόβιο και παράγει τουλάχιστον 5 κυτταρολυτικές τοξίνες: Την Α, την Β , την Δ, την Γ, και την λευκοσιδίνη. Εκτός από αυτές τις τοξίνες, έχουμε την αποφολιδωτική τοξίνη, τοξίνη που ενοχοποιείται για το σύνδρομο της ιχθύωσης από σταφυλόκοκκο (Staphylococcal Scalded Skin Syndrome-SSSS), εντεροτοξίνες, καθώς και την τοξίνη-1 του συνδρόμου του τοξικού shock (Toxic Shock Syndrome toxin1;ΤSST-1)
Πιστεύεται ότι η τοξίνη αυτή είναι ο διαβιβαστής, ο οποίος προκαλεί την πολυοργανική νόσο του τοξικού shock. Η εξωτοξίνη αυτή παλαιότερα εκαλείτο πυρογενής εξωτοξίνη C και εντεροτοξίνη F, και είναι ο παράγων εκείνος που αναπαράγει τα συμπτώματα της νόσου στο πειραματικό μοντέλο του κουνελιού. Δεν αποκλείεται η τοξίνη TSST-1 να υπάρχει και σε άλλα είδη μικροβίων εκτός από το χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο. Πιστεύεται ότι οι περισσότεροι χρυσίζοντες σταφυλόκοκκοι που παράγουν TSST-1, παράγουν και μία εντεροτοξίνη, την εντεροτοξίνη β που σχετίζεται με την ψευδομεμβρανώδη εντεροκολίτιδα των σταφυλόκοκκων καθώς και με την υποβοήθηση δημιουργίας ορισμένων συμπτωμάτων του TSS.
Ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος παράγει διάφορα ένζυμα όπως κουαγκουλάση, καταλάση, υαλουορονιδάση, ινωδολυσίνη, λιπάσες, νουκλεάσες και πενικιλλινάση.
πηγη
http://www.iatronet.gr/