Συγκλονιστικά συμπεράσματα προκύπτουν από έρευνες και μελέτες που έχουν παρουσιαστεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια, σχετικά με τις μαστογραφίες, αλλά δεν έχουν λάβει ευρεία δημοσιότητα.
Μία από αυτές, παρουσιάζεται στο «Φυλλάδιο Μαστογραφίας – Ανιχνεύοντας τον καρκίνο του στήθους με μαστογραφία» («Mammography-leaflet; Screening for breast cancer with mammography») που προέρχεται από τη Δανία. Μία άλλη δημοσιεύτηκε την 22η Νοεμβρίου του 2012 σε ένα από τα εγκυρότερα ιατρικά περιοδικά στον πλανήτη, το «The New England Journal of Medicine» και είχε τίτλο «Αντίκτυπο στα περιστατικά καρκίνου, τριών δεκαετιών χρήσης της μαστογραφίας» («Effect of Three Decades of Screening Mammography on Breast-Cancer Incidence»).
Αξίζει τον κόπο να διαβάσετε τα πρωτότυπα κείμενα, ωστόσο το ζουμί της υπόθεσης συνοψίζεται στα περιληπτικά σημεία που παρουσιάζω επεξεργασμένα παρακάτω:
Χαρακτηριστικά της μαστογραφίας
Η μαστογραφία χρησιμοποιείται κυρίως για την ανίχνευση καρκίνου του στήθους σε πολύ αρχικό στάδιο, με σκοπό, μέσω της έγκαιρης θεραπείας, να μειωθούν οι περιπτώσεις όπου ο καρκίνος εξελίσσεται σε προχωρημένο στάδιο.
Συνιστάται από τους γιατρούς η χρήση της από νωρίς, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις γυναικών που ανήκουν σε κατηγορία «υψηλού κινδύνου».
Η μαστογραφία είναι ένα είδος ακτινογραφίας, η οποία εκπέμπει ακτινοβολία, αν και χαμηλής έντασης.
Η κοινή αντίληψη για τη μαστογραφία
Η μαστογραφία κάνει τη δουλειά της αποτελεσματικά, με την έννοια ότι πράγματι φανερώνει αλλοιώσεις του ιστού ή ογκίδια, σε πολύ πρώιμο στάδιο.
Η εισαγωγή σε χρήση της μαστογραφίας έχει οδηγήσει στο διπλασιασμό εντοπισμού αλλοιώσεων ή καρκινικών κυττάρων σε αρχικό στάδιο.
Η εμφάνιση προχωρημένου σταδίου καρκίνου του στήθους, τα τελευταία 30 χρόνια που χρησιμοποιείται η μαστογραφία, έχει μειωθεί κατά 8% στις ΗΠΑ και έως 21% σε κάποιες χώρες της Ευρώπης.
Τι μας λένε οι νέες μελέτες
Ο ιστός του μαστού προ της εμμηνόπαυσης είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος σε ακτινοβολίες.
Δεν υπάρχει σήμερα τρόπος αξιολόγησης ή ασφαλούς πρόβλεψης της εξέλιξης αλλοιώσεων του μαστού, πολύ πρώιμου σταδίου.
Μέσω ανάλυσης στατιστικών δεδομένων, η μελέτη από τη Δανία ισχυρίζεται ότι η συνεισφορά της ανίχνευσης πρώιμων αλλοιώσεων, μέσω μαστογραφίας, στη μείωση εμφάνισης προχωρημένου σταδίου καρκίνου είναι γύρω στο 0,05%
Η παρατηρούμενη μείωση στις εμφανίσεις προχωρημένου σταδίου καρκίνου του μαστού οφείλεται κυρίως στο ότι (1) οι γυναίκες έχουν καλύτερη ενημέρωση για το θέμα απ’ ό,τι στο παρελθόν, (2) αυτοεξετάζονται συχνότερα, (3) πάνε στο γιατρό τους πολύ πιο γρήγορα, εάν εντοπίσουν κάτι και (4) υπάρχει μεγάλη πρόοδος στην αποτελεσματικότητα νεότερων μεθόδων θεραπείας (ορμονοθεραπείας και χημειοθεραπείας).
Ήδη το έτος 2009, η «Ακτινολογική Εταιρεία Βορείου Αμερικής» δημοσίευσε ένα πόρισμα το οποίο αναφέρει: Γυναίκες «υψηλής κατηγορίας κινδύνου» που αρχίζουν τις μαστογραφίες από την ηλικία των 30, έχουν 1,5 φορά περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού σε βάθος χρόνου, απ’ ό,τι γυναίκες υψηλής κατηγορίας κινδύνου που δεν υποβλήθηκαν σε μαστογραφίες.
Στο ίδιο πόρισμα, αναφέρεται ότι γυναίκες υψηλής κατηγορίας κινδύνου που αρχίζουν τις μαστογραφίες από την ηλικία των 20, έχουν 2,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού σε βάθος χρόνου, απ’ ό,τι γυναίκες υψηλής κατηγορίας κινδύνου που δεν υποβλήθηκαν σε μαστογραφίες.
Υπάρχουν περιπτώσεις (μία στις 400 γυναίκες) με μια ιδιαίτερη γενετική προδιάθεση (μετάλλαξη στο γονίδιο BRCA1 ή BRCA2) στις οποίες η μαστογραφία πριν την ηλικία των 30 αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του στήθους κατά περίπου 40%
Τι σημαίνει αυτό για τις γυναίκες
Οι μελέτες από Δανία και ΗΠΑ δείχνουν ότι, από 3 έως 5 φορές στις 10, οι πρώιμες αλλοιώσεις που ανιχνεύει η μαστογραφία θα είχαν απορροφηθεί από τον οργανισμό και δεν θα είχαν εξελιχθεί ποτέ σε καρκίνο!
Από τη στιγμή όμως που δεν υπάρχει τρόπος να προβλεφθεί η εξέλιξη των πρώιμων αλλοιώσεων, σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις οι γυναίκες μπαίνουν κάτω από το νυστέρι και υποβάλλονται σε βιοψία.
Επιπλέον, κάποιες υποβάλλονται είτε σε αφαίρεση λεμφαδένων, είτε σε χημειοθεραπεία ή ακτινοβολία, είτε ακόμα και σε μερική ή και ολική αφαίρεση στήθους, ειδικά εάν οι πρώιμες αλλοιώσεις είναι διάσπαρτες στο μαστό και δεν μπορούν να αφαιρεθούν μεμονωμένα.
Το τραγικό είναι ότι οι 3 έως 5 γυναίκες στις 10 θα το υποστούν αυτό εντελώς άδικα, καθώς ποτέ δεν θα είχε εμφανιστεί προχωρημένος καρκίνος!
Οι ίδιες αυτές γυναίκες, θα έχουν μικρότερο προσδόκιμο ζωής και αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης διαφόρων σοβαρών ασθενειών ή ακόμα να εμφανίσουν άλλων μορφών καρκίνους, εξαιτίας των παρενεργειών αυτών ακριβώς των (συν τοις άλλοις πανάκριβων) θεραπειών ακτινοβολίας ή χημειοθεραπείας στις οποίες υποβλήθηκαν χωρίς να το χρειάζονται!
Υπάρχουν προτάσεις;
Ασφαλώς, δεν είναι ούτε εύκολο, ούτε δεοντολογικό, να πάρει κανείς την ευθύνη πάνω του και να πει ότι δε χρειάζεται να κάνουν οι γυναίκες μαστογραφία, είτε πριν την εμμηνόπαυση είτε γενικώς.
Αυτό που μπορεί να προταθεί είναι να ενημερωθούν πληρέστερα οι γυναίκες για τη μεγάλη σημαντικότητα της αυτοεξέτασης και να μάθουν να το κάνουν αυτό σχολαστικά και συχνά. Επιπλέον, καλό είναι να συζητήσει η κάθε γυναίκα με τον γιατρό της, δεδομένων των στατιστικών που βγαίνουν στην επιφάνεια, το ενδεχόμενο μείωσης των μαστογραφιών στις οποίες υποβάλλεται, ειδικά εάν δεν ανήκει σε ομάδα υψηλού κινδύνου.
Σε ό,τι αφορά εναλλακτικούς τύπους εξετάσεων, πρόσφατες μελέτες (Δεκ 2015) δείχνουν για παράδειγμα ότι το υπερηχογράφημα είναι το ίδιο αποτελεσματικό στην ανίχνευση καρκίνου, ενώ υφίσταται και μια άλλη τεχνική που ονομάζεται θερμογραφία, η οποία από ορισμένους θεωρείται ενδεχομένως ακόμα περισσότερο αποτελεσματική, αν και όχι από επίσημους οργανισμούς υγείας.
Άλλα στατιστικά στοιχεία
Για εκείνους που τους αρέσουν οι αριθμοί, παραθέτω κάποια πιο συγκεκριμένα στατιστικά:
Η εισαγωγή σε χρήση της μαστογραφίας έχει οδηγήσει στο διπλασιασμό διαγνώσεων καρκινικών κυττάρων σε αρχικό στάδιο στις ΗΠΑ, συγκρίνοντας στοιχεία του 1976 με στοιχεία του 2008.
Για το ίδιο χρονικό διάστημα, οι περιπτώσεις εμφάνισης προχωρημένου σταδίου καρκίνου του στήθους μειώθηκαν κατά 8% για γυναίκες πάνω από 40 ετών στις ΗΠΑ από το 1976 ως το 2008 και κατά 21% στην Ευρώπη, για γυναίκες πάνω από 50 ετών, μέσα στο διάστημα από το 1989 ως το 2005.
Εξομαλύνοντας τα στατιστικά δεδομένα, φαίνεται ότι η μαστογραφία ως εξέταση διαγιγνώσκει (overdiagnose) την ύπαρξη διαφόρων κατηγοριών ογκιδίων, τα οποία δεν θα οδηγούσαν ποτέ σε προχωρημένο καρκίνο. σε ποσοστό από 31% (στις ΗΠΑ) έως 52% (σε κάποιες χώρες της Ευρώπης).
Εξωτερικές Πηγές:
Mammography May Increase Breast Cancer Risk in Some High-Risk Women
Mammograms, X-rays may increase breast cancer risk in some women with specific genetic mutations
Mammography-leaflet; Screening for breast cancer with mammography
Effect of Three Decades of Screening Mammography on Breast-Cancer Incidence
Πρώτη δημοσίευση: Stratos Sphere 2012